AYAQDA DAMAR
PARTLAMASİ
PARTLAMASİ
Ayaqda damar partlamasi ciddi qanaxma və sağlamlıq üçün təhlükə yaradan haldır, vaxtında müdaxilə və düzgün müalicə həyat qurtara bilər
Ayaqda damar partlamasi nədir və niyə ciddi hesab olunur?
Ayaqda damar partlamasi, xüsusilə varikoz problemi olan şəxslər üçün qəfil və təhlükəli bir vəziyyətdir. Bu hal, damar divarlarının zəifləməsi və elastikliyini itirməsi nəticəsində, ən kiçik təzyiq və ya mexaniki təsirlə belə baş verə bilər. Qan damar daxilindən dərialtı toxumalara sızaraq, hematoma – yəni qan yığımı yaradır. Problemə vaxtında müdaxilə edilməzsə, növbəti qanaxmalar daha şiddətli ola və hətta həyat üçün təhlükə yarada bilər. Belə vəziyyətlərdə damar strukturunun zədələnməsi, qan dövranının pozulması və ətraf toxumalarda iltihablaşma riski artır. Sağlam insanlarda bu hal nadir rast gəlinir, lakin damar xəstəliyi olanlarda çox yayılmışdır.
Ayaqda damar partlamasi, xüsusilə varikoz problemi olan şəxslər üçün qəfil və təhlükəli bir vəziyyətdir. Bu hal, damar divarlarının zəifləməsi və elastikliyini itirməsi nəticəsində, ən kiçik təzyiq və ya mexaniki təsirlə belə baş verə bilər. Qan damar daxilindən dərialtı toxumalara sızaraq, hematoma – yəni qan yığımı yaradır. Problemə vaxtında müdaxilə edilməzsə, növbəti qanaxmalar daha şiddətli ola və hətta həyat üçün təhlükə yarada bilər. Belə vəziyyətlərdə damar strukturunun zədələnməsi, qan dövranının pozulması və ətraf toxumalarda iltihablaşma riski artır. Sağlam insanlarda bu hal nadir rast gəlinir, lakin damar xəstəliyi olanlarda çox yayılmışdır.
Ayaqda damar partlamasi zamanı müşahidə olunan simptomlar
Bu vəziyyət bəzən qəfil və xəbərdarlıq etmədən baş verir. Ayaqda damar partlamasi zamanı dərinin altında göy, bənövşəyi və ya qırmızı ləkələr əmələ gəlir, bu da hematomanın vizual əlamətidir. Kiçik damarlar partladıqda, ağrı olmaya bilər, lakin böyük damarların zədələnməsi ağrı, yanma və şişkinliklə müşayiət olunur. Xəstəlik daha da irəlilədikcə, həmin sahədə qan yığılır və dəridə sərtlik hiss edilir. Gözlə görülən bu dəyişikliklərə əlavə olaraq, pasiyent ayaqda gərginlik, gəzərkən narahatlıq və döyünən ağrılar hiss edə bilər. Bu əlamətlər təkrarlayan qanaxmaların və infeksiyanın xəbərçisi ola bilər.
Bu vəziyyət bəzən qəfil və xəbərdarlıq etmədən baş verir. Ayaqda damar partlamasi zamanı dərinin altında göy, bənövşəyi və ya qırmızı ləkələr əmələ gəlir, bu da hematomanın vizual əlamətidir. Kiçik damarlar partladıqda, ağrı olmaya bilər, lakin böyük damarların zədələnməsi ağrı, yanma və şişkinliklə müşayiət olunur. Xəstəlik daha da irəlilədikcə, həmin sahədə qan yığılır və dəridə sərtlik hiss edilir. Gözlə görülən bu dəyişikliklərə əlavə olaraq, pasiyent ayaqda gərginlik, gəzərkən narahatlıq və döyünən ağrılar hiss edə bilər. Bu əlamətlər təkrarlayan qanaxmaların və infeksiyanın xəbərçisi ola bilər.
Ayaqda damar partlamasi zamanı ilk yardım necə göstərilməlidir?
Hadisə baş verdikdə pasiyentin vəziyyətinə düzgün və operativ şəkildə reaksiya verilməlidir. Əvvəlcə ayaqda damar partlamasi baş vermiş şəxsin ayağı bədən səviyyəsindən yuxarı qaldırılmalı və hərəkətsiz saxlanılmalıdır. Zədələnmiş sahəyə soyuq kompress və sıxıcı sarğı qoyulmalıdır. Bu, qanaxmanı müvəqqəti dayandırmaq və ödemin qarşısını almaq üçün vacibdir. Hər hansı ağrı və ya qanaxma davam edərsə, dərhal təcili tibbi yardıma müraciət edilməlidir. Əgər böyük damar partlayıbsa və qanaxma dayanmırsa, xəstə xəstəxanaya yerləşdirilərək stasionar şəraitdə müalicə edilməlidir.
Hadisə baş verdikdə pasiyentin vəziyyətinə düzgün və operativ şəkildə reaksiya verilməlidir. Əvvəlcə ayaqda damar partlamasi baş vermiş şəxsin ayağı bədən səviyyəsindən yuxarı qaldırılmalı və hərəkətsiz saxlanılmalıdır. Zədələnmiş sahəyə soyuq kompress və sıxıcı sarğı qoyulmalıdır. Bu, qanaxmanı müvəqqəti dayandırmaq və ödemin qarşısını almaq üçün vacibdir. Hər hansı ağrı və ya qanaxma davam edərsə, dərhal təcili tibbi yardıma müraciət edilməlidir. Əgər böyük damar partlayıbsa və qanaxma dayanmırsa, xəstə xəstəxanaya yerləşdirilərək stasionar şəraitdə müalicə edilməlidir.
Ayaqda damar partlamasi nədən baş verir?
Bu halın yaranmasında bir çox faktor rol oynaya bilər. Uzunmüddətli ayaqüstə qalmaq, artıq çəki, düzgün olmayan ayaqqabı seçimi, bədənə düşən fiziki gərginlik, həmçinin varikoz və digər damar xəstəlikləri əsas səbəblər arasındadır. Ayaqda damar partlamasi üçün predispozisiya yaradan digər amillər arasında hormonal dəyişikliklər, yaşla bağlı damar divarının zəifləməsi, travmalar və infeksiyalar da göstərilə bilər. Qidalanma pozuntuları və vitamin çatışmazlığı da damar sağlamlığına təsir edir. Qan dövranı zəiflədikcə və damar divarları gərginliyə tab gətirə bilmədikcə, partlama riski artır.
Bu halın yaranmasında bir çox faktor rol oynaya bilər. Uzunmüddətli ayaqüstə qalmaq, artıq çəki, düzgün olmayan ayaqqabı seçimi, bədənə düşən fiziki gərginlik, həmçinin varikoz və digər damar xəstəlikləri əsas səbəblər arasındadır. Ayaqda damar partlamasi üçün predispozisiya yaradan digər amillər arasında hormonal dəyişikliklər, yaşla bağlı damar divarının zəifləməsi, travmalar və infeksiyalar da göstərilə bilər. Qidalanma pozuntuları və vitamin çatışmazlığı da damar sağlamlığına təsir edir. Qan dövranı zəiflədikcə və damar divarları gərginliyə tab gətirə bilmədikcə, partlama riski artır.
Ayaqda damar partlamasi zamanı hansı müalicə metodları tətbiq edilir?
Bu vəziyyətə uyğun olaraq müalicə yanaşmaları dəyişir. Əgər zədələnmə kiçikdirsə, yerli preparatlarla (heparin tərkibli mazlar, iltihabəleyhinə dərmanlar) müalicə aparılır və hematomanın sovrulması gözlənilir. Böyük damarlar zədələndikdə və ya qanaxma davam edərsə, damarın tikilməsi və ya cərrahi çıxarılması tələb oluna bilər. Ayaqda damar partlamasi zamanı əlavə olaraq antibiotiklər infeksiyanın qarşısını almaq üçün təyin edilir. Qanitirmə riski olduqda isə damar daxili məhlullarla qan dövranı bərpa edilir. Profilaktik olaraq tromb əmələ gəlməsinin qarşısını almaq məqsədilə antikoaqulyantlar istifadə edilə bilər.
Ayaqda damar partlamasi sonrası bərpa prosesi necə gedir?
Müalicə və ilkin yardım düzgün aparıldıqda, bərpa prosesi adətən uğurla gedir. Dərinin altında yığılan qan zamanla sorulur, lakin bu müddət fərdi faktorlardan asılı olaraq bir neçə həftə çəkə bilər. Ayaqda damar partlamasi baş verən sahəyə heparin əsaslı məlhəmlər tətbiq olunması sağalma prosesini sürətləndirir. Əgər hematoma irinləyərsə, cərrahi şəkildə boşaldılmalı və drenaj qoyulmalıdır. Bu halda pasiyentə antibiotiklər verilir. Damarın funksiyası bərpa olunduqdan sonra həkim nəzarəti altında reabilitasiya tədbirləri aparılmalıdır.
Ayaqda damar partlamasi riskindən qorunmaq üçün nə etmək lazımdır?
Bu cür təhlükəli halın qarşısını almaq üçün həyat tərzi və gündəlik vərdişlərə diqqət yetirilməlidir. Varikozu olan şəxslər üçün kompressiya corabları geyinmək, ayaqları yuxarı qaldırmaq və fasilələrlə istirahət etmək tövsiyə olunur. Həmçinin, düzgün ayaqqabı seçmək, duz və yağ qəbulunu azaltmaq, C vitamini ilə zəngin qidalarla qidalanmaq damar divarlarını gücləndirə bilər. Ayaqda damar partlamasi riski daşıyan insanlar mütəmadi olaraq damar həkimi nəzarətində olmalı və profilaktik müayinələrdən keçməlidirlər. Bu, həm həyat keyfiyyətini artırar, həm də ağır fəsadların qarşısını alar.
Bu vəziyyətə uyğun olaraq müalicə yanaşmaları dəyişir. Əgər zədələnmə kiçikdirsə, yerli preparatlarla (heparin tərkibli mazlar, iltihabəleyhinə dərmanlar) müalicə aparılır və hematomanın sovrulması gözlənilir. Böyük damarlar zədələndikdə və ya qanaxma davam edərsə, damarın tikilməsi və ya cərrahi çıxarılması tələb oluna bilər. Ayaqda damar partlamasi zamanı əlavə olaraq antibiotiklər infeksiyanın qarşısını almaq üçün təyin edilir. Qanitirmə riski olduqda isə damar daxili məhlullarla qan dövranı bərpa edilir. Profilaktik olaraq tromb əmələ gəlməsinin qarşısını almaq məqsədilə antikoaqulyantlar istifadə edilə bilər.
Ayaqda damar partlamasi sonrası bərpa prosesi necə gedir?
Müalicə və ilkin yardım düzgün aparıldıqda, bərpa prosesi adətən uğurla gedir. Dərinin altında yığılan qan zamanla sorulur, lakin bu müddət fərdi faktorlardan asılı olaraq bir neçə həftə çəkə bilər. Ayaqda damar partlamasi baş verən sahəyə heparin əsaslı məlhəmlər tətbiq olunması sağalma prosesini sürətləndirir. Əgər hematoma irinləyərsə, cərrahi şəkildə boşaldılmalı və drenaj qoyulmalıdır. Bu halda pasiyentə antibiotiklər verilir. Damarın funksiyası bərpa olunduqdan sonra həkim nəzarəti altında reabilitasiya tədbirləri aparılmalıdır.
Ayaqda damar partlamasi riskindən qorunmaq üçün nə etmək lazımdır?
Bu cür təhlükəli halın qarşısını almaq üçün həyat tərzi və gündəlik vərdişlərə diqqət yetirilməlidir. Varikozu olan şəxslər üçün kompressiya corabları geyinmək, ayaqları yuxarı qaldırmaq və fasilələrlə istirahət etmək tövsiyə olunur. Həmçinin, düzgün ayaqqabı seçmək, duz və yağ qəbulunu azaltmaq, C vitamini ilə zəngin qidalarla qidalanmaq damar divarlarını gücləndirə bilər. Ayaqda damar partlamasi riski daşıyan insanlar mütəmadi olaraq damar həkimi nəzarətində olmalı və profilaktik müayinələrdən keçməlidirlər. Bu, həm həyat keyfiyyətini artırar, həm də ağır fəsadların qarşısını alar.
DİGƏR MÖVZULAR