VARİKOZ
Varikoz, damarların genişlənməsi və qan dövranının pozulması ilə müşahidə olunan xroniki venoz xəstəlikdir.
Varikoz necə yaranır?
Varikoz aşağı ətraf venalarının genişlənməsi və damar divarlarının zəifləməsi nəticəsində yaranan xroniki bir damar xəstəliyidir. Damar daxilindəki klapanlar düzgün işləmədikdə, qan geriyə axır və damarlarda yığılır, nəticədə venalar şişir və dərialtı formada görünür. Bu proses əsasən ayaqlarda baş verir, çünki oradakı damarlar bədən çəkisini daha çox daşıyır və qanın ürəyə qayıtması üçün daha çox güc tələb olunur.
Varikoz aşağı ətraf venalarının genişlənməsi və damar divarlarının zəifləməsi nəticəsində yaranan xroniki bir damar xəstəliyidir. Damar daxilindəki klapanlar düzgün işləmədikdə, qan geriyə axır və damarlarda yığılır, nəticədə venalar şişir və dərialtı formada görünür. Bu proses əsasən ayaqlarda baş verir, çünki oradakı damarlar bədən çəkisini daha çox daşıyır və qanın ürəyə qayıtması üçün daha çox güc tələb olunur.
Varikozun yaranma səbəbləri
Varikozun əsas səbəblərinə genetik meyillilik, hamiləlik, hormonal dəyişikliklər, artıq çəki, uzun müddət oturaq və ya ayaqüstə vəziyyətdə qalmaq, fiziki hərəkətsizlik və yaşlanma daxildir. Xüsusilə qadınlarda hormonal dəyişikliklər və hamiləlik dövrü damar divarlarına mənfi təsir edərək varikoz riskini artırır. Bəzi hallarda sıx paltarlar və yüksək dabanlı ayaqqabılar da qan dövranını pozaraq vəziyyəti ağırlaşdırır.
Varikozun əsas səbəblərinə genetik meyillilik, hamiləlik, hormonal dəyişikliklər, artıq çəki, uzun müddət oturaq və ya ayaqüstə vəziyyətdə qalmaq, fiziki hərəkətsizlik və yaşlanma daxildir. Xüsusilə qadınlarda hormonal dəyişikliklər və hamiləlik dövrü damar divarlarına mənfi təsir edərək varikoz riskini artırır. Bəzi hallarda sıx paltarlar və yüksək dabanlı ayaqqabılar da qan dövranını pozaraq vəziyyəti ağırlaşdırır.
Varikozun simptomları və inkişaf mərhələləri
Xəstəliyin ilkin mərhələlərində ayaqlarda ağırlıq, yorğunluq, qıcolmalar və damarların səthi görünməsi müşahidə olunur. Zaman keçdikcə bu simptomlara şişkinlik, dəridə qaralma və qaşınma əlavə olunur. İrəliləyən mərhələlərdə isə trofik yaralar, tromboflebit və qanaxma kimi ağır fəsadlar inkişaf edə bilər. Varikoz təkcə estetik problem deyil, həm də ciddi tibbi müdaxilə tələb edən xəstəlikdir.
Xəstəliyin ilkin mərhələlərində ayaqlarda ağırlıq, yorğunluq, qıcolmalar və damarların səthi görünməsi müşahidə olunur. Zaman keçdikcə bu simptomlara şişkinlik, dəridə qaralma və qaşınma əlavə olunur. İrəliləyən mərhələlərdə isə trofik yaralar, tromboflebit və qanaxma kimi ağır fəsadlar inkişaf edə bilər. Varikoz təkcə estetik problem deyil, həm də ciddi tibbi müdaxilə tələb edən xəstəlikdir.
Müalicə üsulları və texnologiyaları
Müasir tibbdə varikoz xəstəliyinin müalicəsində bir neçə effektiv və təhlükəsiz metod mövcuddur. Skleroterapiya, endovenoz lazer ablasiya (EVLA) və radiodalğalı ablasiya kimi minimal invaziv üsullar ən çox tətbiq olunan texnologiyalardır. Bunlar əməliyyatsız və qısa müddətli prosedurlar olub, xəstəyə normal həyatına tez qayıtmaq imkanı verir. Eyni zamanda kompressiya corabları və venotonik preparatlar da konservativ yanaşma kimi istifadə olunur.
Müasir tibbdə varikoz xəstəliyinin müalicəsində bir neçə effektiv və təhlükəsiz metod mövcuddur. Skleroterapiya, endovenoz lazer ablasiya (EVLA) və radiodalğalı ablasiya kimi minimal invaziv üsullar ən çox tətbiq olunan texnologiyalardır. Bunlar əməliyyatsız və qısa müddətli prosedurlar olub, xəstəyə normal həyatına tez qayıtmaq imkanı verir. Eyni zamanda kompressiya corabları və venotonik preparatlar da konservativ yanaşma kimi istifadə olunur.
Profilaktika və həyat tərzi tövsiyələri
Varikozun qarşısını almaq və ya mövcud vəziyyəti ağırlaşdırmamaq üçün aktiv həyat tərzi vacibdir. Nizamlı idman (xüsusilə üzgüçülük və gəzinti), artıq çəkidən uzaq durmaq, düzgün qidalanma və ayaqların mütəmadi olaraq yuxarı qaldırılması tövsiyə olunur. Həmçinin, uzun müddət hərəkətsiz qalmaqdan çəkinmək və rahat ayaqqabı geyinmək vacibdir. Əlamətlər müşahidə edilərsə, gecikmədən fleboloqla məsləhətləşmək lazımdır.
Varikozun qarşısını almaq və ya mövcud vəziyyəti ağırlaşdırmamaq üçün aktiv həyat tərzi vacibdir. Nizamlı idman (xüsusilə üzgüçülük və gəzinti), artıq çəkidən uzaq durmaq, düzgün qidalanma və ayaqların mütəmadi olaraq yuxarı qaldırılması tövsiyə olunur. Həmçinin, uzun müddət hərəkətsiz qalmaqdan çəkinmək və rahat ayaqqabı geyinmək vacibdir. Əlamətlər müşahidə edilərsə, gecikmədən fleboloqla məsləhətləşmək lazımdır.