HAMİLELİKDE
VARİKOZ
VARİKOZ
Hamilelikde varikoz hamiləlik dövründə yaranan və hormonal, mexaniki dəyişikliklər nəticəsində damarların genişlənməsi ilə xarakterizə olunan, qadın sağlamlığına təsir edən ciddi bir vəziyyətdir.
Hamilelikde varikoz hamiləlik dövründə qadın orqanizmində baş verən fizioloji və hormonal dəyişikliklərin təsiri ilə yaranan geniş yayılmış damar problemidir. Hamiləlik zamanı qadının bədənində hormonların səviyyəsində əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verir, xüsusilə progesteron hormonunun artması damar divarlarının elastikliyinin azalmasına səbəb olur. Bu, damarların genişlənməsinə və onların zəifləməsinə yol açır. Bundan əlavə, hamiləlik zamanı qan həcminin artması və böyüyən uşaqlığın qarın və çanaq damarlarına göstərdiyi təzyiq, venoz qanın geri axınını çətinləşdirir və nəticədə hamilelikde varikoz inkişaf edir. Bu vəziyyət əsasən ayaqlarda, qasıq nahiyəsində və düz bağırsaq bölgəsində yerləşən damarların genişlənməsi ilə özünü büruzə verir.
Hamilelikde varikozun yaranma səbəbləri
Hamiləlik dövründə hamilelikde varikozun yaranmasına bir neçə əsas amil səbəb olur. Bunlar arasında hormonal dəyişikliklər xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Progesteron hormonunun səviyyəsinin yüksəlməsi damarların tonusunu azaldır və damar divarlarının genişlənməsinə səbəb olur. Bu dəyişikliklər nəticəsində venoz qapaqların funksiyası pozulur və qan geriyə axmağa başlayır. Eyni zamanda, aşağıdakı faktorlar da hamilelikde varikoz riskini artırır:
Hamiləlik dövründə hamilelikde varikozun yaranmasına bir neçə əsas amil səbəb olur. Bunlar arasında hormonal dəyişikliklər xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Progesteron hormonunun səviyyəsinin yüksəlməsi damarların tonusunu azaldır və damar divarlarının genişlənməsinə səbəb olur. Bu dəyişikliklər nəticəsində venoz qapaqların funksiyası pozulur və qan geriyə axmağa başlayır. Eyni zamanda, aşağıdakı faktorlar da hamilelikde varikoz riskini artırır:
- Qan dövranının artması nəticəsində damarların əlavə təzyiqə məruz qalması;
- Uşaqlığın böyüməsi ilə çanaq damarlarının sıxılması;
- Genetik meyillilik və ailə anamnezi;
- Uzun müddət eyni vəziyyətdə qalmaq (oturaq və ya ayaqüstü);
- Hamiləlik dövründə bədən çəkisinin artması;
- Qəbizlik səbəbindən qarın içi təzyiqin yüksəlməsi;
- Fiziki aktivliyin azalması.
Hamilelikde varikozun simptomları
Hamilelikde varikoz zamanı qadınlar bir sıra narahatedici əlamətlərlə qarşılaşırlar. Bu simptomlar əsasən ayaqlarda genişlənmiş, bənövşəyi və ya göy rəngdə olan, dəri səthindən çıxan damarlar şəklində müşahidə olunur. Aşağıdakı simptomlar ən çox rast gəlinənlərdir:
Hamilelikde varikoz zamanı qadınlar bir sıra narahatedici əlamətlərlə qarşılaşırlar. Bu simptomlar əsasən ayaqlarda genişlənmiş, bənövşəyi və ya göy rəngdə olan, dəri səthindən çıxan damarlar şəklində müşahidə olunur. Aşağıdakı simptomlar ən çox rast gəlinənlərdir:
- Ayaqlarda ağırlıq və yorğunluq hissi;
- Axşam saatlarında və ya uzun müddət oturduqdan sonra ağrılar;
- Ayaq biləyi və baldır bölgəsində şişkinlik;
- Qaşınma, quru dəri və dəri rəngində tündləşmə;
- Gecə baş verən əzələ sancıları;
- Hərəkət zamanı diskomfort və narahatlıq;
- Damarların burulmuş və şişmiş formada görünməsi.
Hamilelikde varikozun fiziologiyası və patofiziologiyası
Hamilelikde varikozun inkişaf mexanizmi kompleks bir prosesdir və bir neçə amilin birlikdə təsiri nəticəsində baş verir. Hamiləlik zamanı progesteron hormonunun səviyyəsi artır və bu hormon venoz damarların divarlarının rahatlaşmasına səbəb olur. Damarların genişlənməsi venoz qapaqların bağlanma qabiliyyətini azaldır və qan geriyə doğru axmağa başlayır. Qan dövranının artması ürəyin daha çox qan vurmasına səbəb olur ki, bu da damar divarlarında əlavə gərginlik yaradır.
Hamilelikde varikozun inkişaf mexanizmi kompleks bir prosesdir və bir neçə amilin birlikdə təsiri nəticəsində baş verir. Hamiləlik zamanı progesteron hormonunun səviyyəsi artır və bu hormon venoz damarların divarlarının rahatlaşmasına səbəb olur. Damarların genişlənməsi venoz qapaqların bağlanma qabiliyyətini azaldır və qan geriyə doğru axmağa başlayır. Qan dövranının artması ürəyin daha çox qan vurmasına səbəb olur ki, bu da damar divarlarında əlavə gərginlik yaradır.
Eyni zamanda, böyüyən uşaqlığın çanaq damarlarını sıxması nəticəsində aşağı ətraflara qan axını zəifləyir və venoz staza yaranır. Bu proseslər birlikdə damar çatışmazlığına və hamilelikde varikozun yaranmasına səbəb olur.
Hamilelikde varikozun qarşısının alınması
Hamiləlik zamanı hamilelikde varikozun tam qarşısını almaq mümkün olmasa da, onun inkişafını yavaşlatmaq və simptomlarını azaltmaq mümkündür. Bunun üçün aşağıdakı profilaktik tədbirlər tövsiyə olunur:
Hamilelikde varikozun dölə təsiri varmı?
Əksər hallarda hamilelikde varikoz yalnız anaya narahatlıq və ağrı verir, lakin döl üçün birbaşa təhlükə yaratmır. Bu vəziyyət əsasən estetik və funksional narahatlıqlarla məhdudlaşır. Lakin bəzi nadir hallarda damar genişlənməsi qan laxtalanmasına, tromboflebit və ya xoraların yaranmasına səbəb ola bilər. Belə hallar olduqda hamilə qadın dərhal həkimə müraciət etməli və lazımi tədbirlər görülməlidir. Dölə mənfi təsirin qarşısını almaq üçün mütəmadi həkim nəzarəti və erkən diaqnostika vacibdir.
Doğuşdan sonra hamilelikde varikozun vəziyyəti
Doğuşdan sonra bir çox qadında hamilelikde varikoz simptomları tədricən azalır və damarlar əvvəlki vəziyyətinə qayıdır. Bu, orqanizmdəki hormonal balansın bərpası və uşaqlığın böyüməsinin dayanması ilə əlaqədardır. Lakin bəzi qadınlarda damarlar qalıcı olaraq genişlənmiş şəkildə qala bilər və bu zaman əlavə müalicə tədbirləri tələb olunur. Aşağıdakı müalicə üsulları tətbiq edilə bilər:
Hamilelikde varikozun qarşısının alınması
Hamiləlik zamanı hamilelikde varikozun tam qarşısını almaq mümkün olmasa da, onun inkişafını yavaşlatmaq və simptomlarını azaltmaq mümkündür. Bunun üçün aşağıdakı profilaktik tədbirlər tövsiyə olunur:
- Sağlam bədən çəkisinin qorunması;
- Həftə ərzində bir neçə dəfə az yüklü fiziki fəaliyyət (gəzinti, üzgüçülük, yoqa);
- Uzun müddət oturaq vəziyyətdə qalmaqdan və ayaqüstə işləməkdən qaçınmaq;
- Ayaqları yuxarı qaldırmaqla qan dövranını yaxşılaşdırmaq;
- Rahat və geniş geyimlər seçmək, dar və sıxıcı geyimlərdən uzaq durmaq;
- Liflə zəngin qidalar qəbul etmək, qəbizlikdən qaçmaq;
- Kompressiv corabların istifadəsi (həkim nəzarəti ilə);
- Bol maye qəbulu ilə orqanizmin su balansını qorumaq.
Hamilelikde varikozun dölə təsiri varmı?
Əksər hallarda hamilelikde varikoz yalnız anaya narahatlıq və ağrı verir, lakin döl üçün birbaşa təhlükə yaratmır. Bu vəziyyət əsasən estetik və funksional narahatlıqlarla məhdudlaşır. Lakin bəzi nadir hallarda damar genişlənməsi qan laxtalanmasına, tromboflebit və ya xoraların yaranmasına səbəb ola bilər. Belə hallar olduqda hamilə qadın dərhal həkimə müraciət etməli və lazımi tədbirlər görülməlidir. Dölə mənfi təsirin qarşısını almaq üçün mütəmadi həkim nəzarəti və erkən diaqnostika vacibdir.
Doğuşdan sonra hamilelikde varikozun vəziyyəti
Doğuşdan sonra bir çox qadında hamilelikde varikoz simptomları tədricən azalır və damarlar əvvəlki vəziyyətinə qayıdır. Bu, orqanizmdəki hormonal balansın bərpası və uşaqlığın böyüməsinin dayanması ilə əlaqədardır. Lakin bəzi qadınlarda damarlar qalıcı olaraq genişlənmiş şəkildə qala bilər və bu zaman əlavə müalicə tədbirləri tələb olunur. Aşağıdakı müalicə üsulları tətbiq edilə bilər:
- Kompressiv corabların geyilməsi;
- Fiziki aktivliyin artırılması və çəkidə stabillik;
- Ayaqların müntəzəm yuxarı qaldırılması;
- Skleroterapiya proseduru;
- Lazer və ya radiotezlik əsaslı müalicələr;
- Ağır hallarda cərrahi müdaxilə.