DABAN
AĞRISI
AĞRISI
Daban ağrısı – plantar fasiit, Axilles zədəsi və uyğun olmayan ayaqqabılar kimi səbəblərlə bağlı yaranan ciddi ortopedik problemdir və vaxtında müalicə olunmalıdır.
Daban ağrısı nədir və hansı hallarda meydana çıxır?
Daban ağrısı – çoxları tərəfindən gündəlik yorğunluğun nəticəsi kimi qəbul olunsa da, əslində bir sıra ortopedik və iltihabi pozğunluqların əlaməti ola biləcək ciddi narahatlıqdır. Bu problem əsasən ayağın alt hissəsində, topuq bölgəsində və ya dabanın arxa tərəfində hiss olunur və həm fiziki aktiv insanlar, həm də uzun müddət hərəkətsiz qalan şəxslər arasında geniş yayılmışdır. Ağrı təkcə fiziki yüklənmədən deyil, həm də toxumalarda baş verən struktur dəyişikliklərdən, vətər gərginliklərindən və digər patoloji proseslərdən qaynaqlana bilər. Əgər daban nahiyəsindəki ağrı günlərlə və ya həftələrlə davam edirsə, bu vəziyyət artıq bədənin müalicə tələb edən siqnalı sayılmalıdır.
Daban ağrısı – çoxları tərəfindən gündəlik yorğunluğun nəticəsi kimi qəbul olunsa da, əslində bir sıra ortopedik və iltihabi pozğunluqların əlaməti ola biləcək ciddi narahatlıqdır. Bu problem əsasən ayağın alt hissəsində, topuq bölgəsində və ya dabanın arxa tərəfində hiss olunur və həm fiziki aktiv insanlar, həm də uzun müddət hərəkətsiz qalan şəxslər arasında geniş yayılmışdır. Ağrı təkcə fiziki yüklənmədən deyil, həm də toxumalarda baş verən struktur dəyişikliklərdən, vətər gərginliklərindən və digər patoloji proseslərdən qaynaqlana bilər. Əgər daban nahiyəsindəki ağrı günlərlə və ya həftələrlə davam edirsə, bu vəziyyət artıq bədənin müalicə tələb edən siqnalı sayılmalıdır.
Daban ağrısının ən əsas səbəbləri hansılardır?
Daban ağrısının yaranmasında bir çox faktor rol oynaya bilər və bu səbəblər bir-birindən fərqli klinik mənzərə yarada bilər. Ən geniş yayılmış səbəb plantar fasiit adlandırılan vəziyyətdir. Bu zaman daban sümüyünü ayaq barmaqları ilə birləşdirən və ayaq qövsünü dəstəkləyən fasiya adlı zolaq iltihablanır. Bundan əlavə, Axilles vətərinin zədələnməsi, bursa kisələrinin iltihabı (bursit), sümük çıxıntıları (daban dikəsi), oynaq iltihabları (artrit), maddələr mübadiləsi pozğunluğu nəticəsində yaranan gut xəstəliyi, həmçinin fiziki travmalar və infeksiyalar da daban nahiyəsində narahatedici ağrılara səbəb ola bilər. Uyğun olmayan, xüsusilə də hündürdaban və ya bərk altlıqlı ayaqqabılarla uzun müddət gəzmək bu problemi daha da ağırlaşdırır.
Daban ağrısının yaranmasında bir çox faktor rol oynaya bilər və bu səbəblər bir-birindən fərqli klinik mənzərə yarada bilər. Ən geniş yayılmış səbəb plantar fasiit adlandırılan vəziyyətdir. Bu zaman daban sümüyünü ayaq barmaqları ilə birləşdirən və ayaq qövsünü dəstəkləyən fasiya adlı zolaq iltihablanır. Bundan əlavə, Axilles vətərinin zədələnməsi, bursa kisələrinin iltihabı (bursit), sümük çıxıntıları (daban dikəsi), oynaq iltihabları (artrit), maddələr mübadiləsi pozğunluğu nəticəsində yaranan gut xəstəliyi, həmçinin fiziki travmalar və infeksiyalar da daban nahiyəsində narahatedici ağrılara səbəb ola bilər. Uyğun olmayan, xüsusilə də hündürdaban və ya bərk altlıqlı ayaqqabılarla uzun müddət gəzmək bu problemi daha da ağırlaşdırır.
Kimlər daha çox risk altındadır?
Daban ağrısına daha tez-tez rast gəlinən insan qruplarına müəyyən ortopedik xüsusiyyətlərə malik şəxslər daxildir. Məsələn, yastı ayaqları olanlarda və ya əksinə – çox yüksək qövsü olan insanlarda bu ağrılar daha tez-tez baş verir. İdmanla peşəkar şəkildə məşğul olanlar, rəqqasələr, ağır fiziki işlərlə məşğul olanlar və uzun müddət ayaqüstə qalan şəxslər bu problemin əsas risk qrupuna daxildir. Bundan başqa, artıq çəki, piylənmə və metabolik pozğunluqlar daban nahiyəsinə əlavə yük yaradır və bu da ağrı riskini yüksəldir. Yanlış ayaqqabı seçimi, ortopedik içliklərdən istifadə etməmək və qeyri-bərabər yük paylanması ayaqlarda gərginlik yaradaraq ağrının əmələ gəlməsinə şərait yaradır.
Daban ağrısına daha tez-tez rast gəlinən insan qruplarına müəyyən ortopedik xüsusiyyətlərə malik şəxslər daxildir. Məsələn, yastı ayaqları olanlarda və ya əksinə – çox yüksək qövsü olan insanlarda bu ağrılar daha tez-tez baş verir. İdmanla peşəkar şəkildə məşğul olanlar, rəqqasələr, ağır fiziki işlərlə məşğul olanlar və uzun müddət ayaqüstə qalan şəxslər bu problemin əsas risk qrupuna daxildir. Bundan başqa, artıq çəki, piylənmə və metabolik pozğunluqlar daban nahiyəsinə əlavə yük yaradır və bu da ağrı riskini yüksəldir. Yanlış ayaqqabı seçimi, ortopedik içliklərdən istifadə etməmək və qeyri-bərabər yük paylanması ayaqlarda gərginlik yaradaraq ağrının əmələ gəlməsinə şərait yaradır.
Daban ağrısı ilə müşayiət olunan digər əlamətlər
Daban nahiyəsində yaranan ağrı bəzən sadə bir narahatlıq kimi görünsə də, əslində o, digər klinik əlamətlərlə birlikdə özünü göstərə bilər. Bu əlamətlərə səhər saatlarında yataqdan qalxdıqda ilk addımlar zamanı yaranan kəskin ağrı, ayaqaltı bölgədə sərtlik və gərginlik hissi, yeriyərkən narahatlıq, hərəkət məhdudluğu və şişkinlik daxildir. Axilles vətərinin iltihabı zamanı dabanın arxa hissəsində toxunma zamanı həssaslıq və şişlik müşahidə oluna bilər. Bəzən ağrı ayağın qövsü boyunca yayılaraq barmaqlara qədər uzana bilər və bu vəziyyət adətən plantar fasiitin göstəricisi olur.
Daban nahiyəsində yaranan ağrı bəzən sadə bir narahatlıq kimi görünsə də, əslində o, digər klinik əlamətlərlə birlikdə özünü göstərə bilər. Bu əlamətlərə səhər saatlarında yataqdan qalxdıqda ilk addımlar zamanı yaranan kəskin ağrı, ayaqaltı bölgədə sərtlik və gərginlik hissi, yeriyərkən narahatlıq, hərəkət məhdudluğu və şişkinlik daxildir. Axilles vətərinin iltihabı zamanı dabanın arxa hissəsində toxunma zamanı həssaslıq və şişlik müşahidə oluna bilər. Bəzən ağrı ayağın qövsü boyunca yayılaraq barmaqlara qədər uzana bilər və bu vəziyyət adətən plantar fasiitin göstəricisi olur.
Daban ağrısının düzgün diaqnostikası necə aparılır?
Daban ağrısının səbəbini düzgün müəyyənləşdirmək üçün ilk addım təcrübəli ortoped-travmatoloq həkiminə müraciətdir. Həkim fiziki müayinə zamanı ayağın formasını, gediş tərzini, ağrılı nöqtələri və digər anatomik xüsusiyyətləri qiymətləndirir. Müayinəni dəqiqləşdirmək məqsədilə görüntüləmə metodlarından – rentgenoqrafiya, maqnit-rezonans tomoqrafiyası (MRT) və ya ultrasəs müayinəsi kimi üsullardan istifadə olunur. Bu vasitələrlə daban dikəsi, plantar fasiit, vətər zədələnməsi və digər ortopedik problemlər asanlıqla aşkarlanır və fərdi müalicə planı hazırlanır.
Daban ağrısının səbəbini düzgün müəyyənləşdirmək üçün ilk addım təcrübəli ortoped-travmatoloq həkiminə müraciətdir. Həkim fiziki müayinə zamanı ayağın formasını, gediş tərzini, ağrılı nöqtələri və digər anatomik xüsusiyyətləri qiymətləndirir. Müayinəni dəqiqləşdirmək məqsədilə görüntüləmə metodlarından – rentgenoqrafiya, maqnit-rezonans tomoqrafiyası (MRT) və ya ultrasəs müayinəsi kimi üsullardan istifadə olunur. Bu vasitələrlə daban dikəsi, plantar fasiit, vətər zədələnməsi və digər ortopedik problemlər asanlıqla aşkarlanır və fərdi müalicə planı hazırlanır.
Müalicə metodları: Daban ağrısından qurtulma yolları
Daban ağrısının müalicəsi onun səbəbindən asılı olaraq fərqlənir. Bəzi hallarda sadə tədbirlər kifayət edirsə, digər hallarda daha kompleks və uzunmüddətli müalicəyə ehtiyac yaranır. Ən çox istifadə olunan müalicə üsullarına aşağıdakılar daxildir:
Profilaktika: Daban ağrısının qarşısını necə almaq olar?
Bu problemin qarşısını almaq üçün gündəlik vərdişlərdə bəzi sadə, lakin təsirli dəyişikliklər etmək kifayətdir. Ayaq quruluşuna uyğun, ortopedik dəstəyi olan ayaqqabılar geyinmək, artıq çəkidən qurtulmaq, ayaqları mütəmadi olaraq məşq etdirmək və uzatmaq, fiziki yüklənmələr zamanı bərabər yük bölgüsü təmin etmək profilaktik tədbirlərin əsasını təşkil edir. Əgər ayaqlarda hər hansı narahatlıq hiss edilirsə, vaxtında həkimə müraciət edərək müayinə və sadə tədbirlərlə problemin qarşısını almaq mümkündür. Beləliklə, həm gündəlik rahatlıq təmin olunur, həm də daha ciddi problemlərin qarşısı alınır.
Daban ağrısının müalicəsi onun səbəbindən asılı olaraq fərqlənir. Bəzi hallarda sadə tədbirlər kifayət edirsə, digər hallarda daha kompleks və uzunmüddətli müalicəyə ehtiyac yaranır. Ən çox istifadə olunan müalicə üsullarına aşağıdakılar daxildir:
- İltihabəleyhinə və ağrıkəsici dərmanlar: Qısamüddətli rahatlıq üçün istifadə olunur.
- Ortopedik içliklər və daban altlıqları: Ayaqdakı yükün düzgün paylanmasına kömək edir.
- Fizioterapiya və reabilitasiya məşqləri: Əzələ və vətərlərin elastikliyini artırır.
- Soyuq kompress (buz terapiyası): Şişkinlik və ağrını azaldır.
- Ayağa istirahət vermək və yükü azaltmaq: Bərpa prosesində vacib rol oynayır.
- Cərrahi müdaxilə: Yalnız konservativ müalicənin nəticə vermədiyi hallarda tətbiq olunur.
Profilaktika: Daban ağrısının qarşısını necə almaq olar?
Bu problemin qarşısını almaq üçün gündəlik vərdişlərdə bəzi sadə, lakin təsirli dəyişikliklər etmək kifayətdir. Ayaq quruluşuna uyğun, ortopedik dəstəyi olan ayaqqabılar geyinmək, artıq çəkidən qurtulmaq, ayaqları mütəmadi olaraq məşq etdirmək və uzatmaq, fiziki yüklənmələr zamanı bərabər yük bölgüsü təmin etmək profilaktik tədbirlərin əsasını təşkil edir. Əgər ayaqlarda hər hansı narahatlıq hiss edilirsə, vaxtında həkimə müraciət edərək müayinə və sadə tədbirlərlə problemin qarşısını almaq mümkündür. Beləliklə, həm gündəlik rahatlıq təmin olunur, həm də daha ciddi problemlərin qarşısı alınır.
DİGƏR MÖVZULAR