FLEBİT
Flebit – venaların iltihabı ilə xarakterizə olunan damar xəstəliyidir, vaxtında diaqnostika və düzgün müalicə ilə ağır fəsadların qarşısını almaq mümkündür.
Flebit – damar divarlarında iltihab və onun fəsadları
Flebit – venaların divarlarında baş verən iltihabi proseslə xarakterizə olunan və vaxtında müalicə edilməzsə ciddi fəsadlara səbəb olan damar xəstəliyidir. Bu vəziyyət damarların tədricən dağılması, qan dövranında pozulma və nəticədə tromb yaranması ilə müşayiət oluna bilər. Xəstəlik əsasən kəskin və xroniki olmaqla iki formada gedir. Kəskin mərhələdə güclü ağrı, bədən temperaturunun qalxması, zədələnmiş nahiyədə gərginlik və ümumi zəiflik müşahidə edilir. Xroniki formada isə Flebit adətən simptomsuz gedir və yalnız kəskinləşmə zamanı özünü büruzə verir.
Flebit – venaların divarlarında baş verən iltihabi proseslə xarakterizə olunan və vaxtında müalicə edilməzsə ciddi fəsadlara səbəb olan damar xəstəliyidir. Bu vəziyyət damarların tədricən dağılması, qan dövranında pozulma və nəticədə tromb yaranması ilə müşayiət oluna bilər. Xəstəlik əsasən kəskin və xroniki olmaqla iki formada gedir. Kəskin mərhələdə güclü ağrı, bədən temperaturunun qalxması, zədələnmiş nahiyədə gərginlik və ümumi zəiflik müşahidə edilir. Xroniki formada isə Flebit adətən simptomsuz gedir və yalnız kəskinləşmə zamanı özünü büruzə verir.
Flebit hansı nahiyələrdə yaranır?
Flebit istənilən venada baş verə bilər – ayaq, qol, hətta bədənin digər nahiyələrində. Lakin ən çox aşağı ətraf venalarında rast gəlinir. Xəstəlik bir çox hallarda varikoz damar genişlənməsinin nəticəsində əmələ gəlir. Məhz varikoz bu damar patologiyasının ən geniş yayılmış səbəbi sayılır. Bundan başqa, Flebit bakterial infeksiyalar (xüsusən streptokokk), venadaxili inyeksiyalar, infuziyalar, mexaniki travmalar və kimyəvi təsirlər nəticəsində də formalaşa bilər. İnkişaf etmə riski müxtəlif amillərlə bağlı artır.
Flebit istənilən venada baş verə bilər – ayaq, qol, hətta bədənin digər nahiyələrində. Lakin ən çox aşağı ətraf venalarında rast gəlinir. Xəstəlik bir çox hallarda varikoz damar genişlənməsinin nəticəsində əmələ gəlir. Məhz varikoz bu damar patologiyasının ən geniş yayılmış səbəbi sayılır. Bundan başqa, Flebit bakterial infeksiyalar (xüsusən streptokokk), venadaxili inyeksiyalar, infuziyalar, mexaniki travmalar və kimyəvi təsirlər nəticəsində də formalaşa bilər. İnkişaf etmə riski müxtəlif amillərlə bağlı artır.
Flebit riskini artıran səbəblər
Flebit xəstəliyinin əmələ gəlməsində bədən çəkisinin artıq olması, ətrafların uzun müddət hərəkətsiz qalması, doğuşdan sonrakı ağırlaşmalar, travmalar və venadaxili müdaxilələrin düzgün aparılmaması kimi faktorlar mühüm rol oynayır. Həddindən artıq sıx geyimlər, isti hava şəraiti və oturaq həyat tərzi də bu xəstəliyin inkişafını stimullaşdıra bilər. Müasir dövrdə uzunmüddətli damardaxili kateterizasiyalar da Flebit hallarının artmasına səbəb olur.
Flebit xəstəliyinin əmələ gəlməsində bədən çəkisinin artıq olması, ətrafların uzun müddət hərəkətsiz qalması, doğuşdan sonrakı ağırlaşmalar, travmalar və venadaxili müdaxilələrin düzgün aparılmaması kimi faktorlar mühüm rol oynayır. Həddindən artıq sıx geyimlər, isti hava şəraiti və oturaq həyat tərzi də bu xəstəliyin inkişafını stimullaşdıra bilər. Müasir dövrdə uzunmüddətli damardaxili kateterizasiyalar da Flebit hallarının artmasına səbəb olur.
Flebit xəstəliyinin növləri
Flebit venanın hansı hissəsində və nə dərəcədə baş verdiyindən asılı olaraq müxtəlif formalarda özünü göstərir. Əsasən səthi və dərin flebit ayırd edilir. Səthi formada dərialtı venalarda qızartı, bərkimə, ağrı və temperatur artımı müşahidə olunur. Dərin forması isə daxili venalarda baş verir və bu zaman şiddətli ağrı, ödem, bəzən də hərarət, baş ağrısı, başgicəllənmə, qusma və təzyiqin qalxması ilə müşayiət olunur. Endoflebit, periflebit və panflebit formaları isə iltihabın damarın hansı qatını əhatə etməsindən asılı olaraq müəyyən edilir.
Flebit venanın hansı hissəsində və nə dərəcədə baş verdiyindən asılı olaraq müxtəlif formalarda özünü göstərir. Əsasən səthi və dərin flebit ayırd edilir. Səthi formada dərialtı venalarda qızartı, bərkimə, ağrı və temperatur artımı müşahidə olunur. Dərin forması isə daxili venalarda baş verir və bu zaman şiddətli ağrı, ödem, bəzən də hərarət, baş ağrısı, başgicəllənmə, qusma və təzyiqin qalxması ilə müşayiət olunur. Endoflebit, periflebit və panflebit formaları isə iltihabın damarın hansı qatını əhatə etməsindən asılı olaraq müəyyən edilir.
Flebit diaqnostikası və həkimə müraciət
Flebit diaqnostikası zamanı pasiyentlərə ilk növbədə damarların Rəngli Doppler müayinəsi təyin edilir. Bu müayinə ilə zədələnmiş venalar, tromb ehtimalı və qan dövranındakı pozuntular aydın şəkildə müəyyən olunur. Müayinələr və analizlər əsasında fleboloq həkim tərəfindən xəstəyə düzgün müalicə planı hazırlanır. Xəstəliyin erkən mərhələdə aşkarlanması onun fəsad vermədən aradan qaldırılmasında mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Flebit diaqnostikası zamanı pasiyentlərə ilk növbədə damarların Rəngli Doppler müayinəsi təyin edilir. Bu müayinə ilə zədələnmiş venalar, tromb ehtimalı və qan dövranındakı pozuntular aydın şəkildə müəyyən olunur. Müayinələr və analizlər əsasında fleboloq həkim tərəfindən xəstəyə düzgün müalicə planı hazırlanır. Xəstəliyin erkən mərhələdə aşkarlanması onun fəsad vermədən aradan qaldırılmasında mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Flebit necə müalicə olunur?
Flebit zamanı pasiyentə ilkin olaraq yataq rejimi təyin edilir, ətraf yüksəkdə saxlanılır. Müalicə zamanı antikoaqulyantlar (qan durulaşdırıcılar), iltihabəleyhinə dərmanlar, virus və bakteriyalara qarşı preparatlar, antibiotiklər və ağrıkəsicilər istifadə olunur. İltihab aradan qalxdıqdan sonra fizioterapiya və bərpaedici müalicə tədbirlərinə başlanılır. Ağır hallarda, xüsusən tromb yarandıqda, cərrahi müdaxilə zəruri olur.
Flebit xəstəliyinin qarşısını almaq mümkündürmü?
Flebit xəstəliyindən qorunmaq üçün ən vacib şərt – damar sağlamlığına diqqət etmək və profilaktik tədbirlərə əməl etməkdir. Venadaxili inyeksiyaların sterillik şəraitində və peşəkar həkimlər tərəfindən aparılması, infeksiyaların vaxtında müalicəsi, aktiv həyat tərzi, artıq çəkidən uzaq durmaq bu xəstəlikdən qorunmağa kömək edir. Həmçinin varikoz xəstəliyi olan insanlar daim nəzarətdə olmalı və damar həkiminin tövsiyələrinə əməl etməlidir. Beləliklə, Flebit ciddi nəticələr doğurmadan qabaqlana bilər.
Flebit zamanı pasiyentə ilkin olaraq yataq rejimi təyin edilir, ətraf yüksəkdə saxlanılır. Müalicə zamanı antikoaqulyantlar (qan durulaşdırıcılar), iltihabəleyhinə dərmanlar, virus və bakteriyalara qarşı preparatlar, antibiotiklər və ağrıkəsicilər istifadə olunur. İltihab aradan qalxdıqdan sonra fizioterapiya və bərpaedici müalicə tədbirlərinə başlanılır. Ağır hallarda, xüsusən tromb yarandıqda, cərrahi müdaxilə zəruri olur.
Flebit xəstəliyinin qarşısını almaq mümkündürmü?
Flebit xəstəliyindən qorunmaq üçün ən vacib şərt – damar sağlamlığına diqqət etmək və profilaktik tədbirlərə əməl etməkdir. Venadaxili inyeksiyaların sterillik şəraitində və peşəkar həkimlər tərəfindən aparılması, infeksiyaların vaxtında müalicəsi, aktiv həyat tərzi, artıq çəkidən uzaq durmaq bu xəstəlikdən qorunmağa kömək edir. Həmçinin varikoz xəstəliyi olan insanlar daim nəzarətdə olmalı və damar həkiminin tövsiyələrinə əməl etməlidir. Beləliklə, Flebit ciddi nəticələr doğurmadan qabaqlana bilər.
DİGƏR MÖVZULAR