VENA
DAMARLARI
DAMARLARI
Vena damarları – qanın toxumalardan ürəyə daşınmasını təmin edən damarlar sistemidir və onların sağlamlığı qan dövranının əsasını təşkil edir.
Vena damarları nədir və insan orqanizmində hansı funksiyanı yerinə yetirir?
Vena damarları, insan orqanizmində qanın toxumalardan və orqanlardan ürəyə doğru daşınmasını təmin edən vacib bir sistemin əsas hissəsidir. Bu damarlar üç qatlı quruluşa malikdir: daxili qat (endotel), orta qat (əzələ təbəqəsi) və xarici qat (birləşdirici toxuma). Vena damarları elastik liflərlə zəngin olmadığından onların elastikliyi zəifdir, lakin diametrləri arteriyalardan daha genişdir. Bu, onların daha çox qan saxlamaq qabiliyyətini təmin edir. Vena damarları həmçinin bir sıra fizioloji amillərə – bədən vəziyyəti, venoz qapaqların fəaliyyəti, qan təzyiqi və hərəkət aktivliyinə uyğun şəkildə formalaşır və adaptasiya olunur.
Vena damarları, insan orqanizmində qanın toxumalardan və orqanlardan ürəyə doğru daşınmasını təmin edən vacib bir sistemin əsas hissəsidir. Bu damarlar üç qatlı quruluşa malikdir: daxili qat (endotel), orta qat (əzələ təbəqəsi) və xarici qat (birləşdirici toxuma). Vena damarları elastik liflərlə zəngin olmadığından onların elastikliyi zəifdir, lakin diametrləri arteriyalardan daha genişdir. Bu, onların daha çox qan saxlamaq qabiliyyətini təmin edir. Vena damarları həmçinin bir sıra fizioloji amillərə – bədən vəziyyəti, venoz qapaqların fəaliyyəti, qan təzyiqi və hərəkət aktivliyinə uyğun şəkildə formalaşır və adaptasiya olunur.
İnsan bədənində vena damarları necə təsnif olunur?
İnsan bədənində, xüsusilə də aşağı ətraflarda vena damarları üç əsas qrupa bölünür: səthi, dərin və perforant (kommunikant) venalar. Səthi vena damarları dərinin alt hissəsində yerləşir və gözlə görünə bilər. Onlar pəncə və ayaq biləyi səviyyəsində daha aydın sezilir. Bu venalar əsasən böyük və kiçik dərialtı venalara ayrılır. Dərin vena damarları isə əzələ kütlələrinin arasında yerləşir və qan axınının 85-90%-ni təmin edir. Onların daxili hissəsində yerləşən qapaqlar sayəsində qan yalnız yuxarı istiqamətə, ürəyə doğru axır. Bu struktur venoz axının düzgün tənzimlənməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
İnsan bədənində, xüsusilə də aşağı ətraflarda vena damarları üç əsas qrupa bölünür: səthi, dərin və perforant (kommunikant) venalar. Səthi vena damarları dərinin alt hissəsində yerləşir və gözlə görünə bilər. Onlar pəncə və ayaq biləyi səviyyəsində daha aydın sezilir. Bu venalar əsasən böyük və kiçik dərialtı venalara ayrılır. Dərin vena damarları isə əzələ kütlələrinin arasında yerləşir və qan axınının 85-90%-ni təmin edir. Onların daxili hissəsində yerləşən qapaqlar sayəsində qan yalnız yuxarı istiqamətə, ürəyə doğru axır. Bu struktur venoz axının düzgün tənzimlənməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Vena damarları arasında əlaqə və perforant venaların rolu
Səthi və dərin vena damarları arasında əlaqəni perforant venalar təmin edir. Bu kommunikant damarlar, qanın səthidən dərin sistemə keçməsinə imkan yaradır və təzyiqin bərabərləşməsində mühüm rol oynayır. Normada perforant vena damarları yalnız bir istiqamətli axına icazə verir: səthidən dərinə doğru. Lakin bu qapaqlar zədələndikdə və funksiyasını itirdikdə, qan əks istiqamətə axmağa başlayır. Bu da səthi damarların həddindən artıq dolmasına, gərginləşməsinə və varikozun yaranmasına səbəb olur. Bu səbəbdən perforant vena damarları sağlam venoz dövranın qorunmasında açar rol oynayır.
Səthi və dərin vena damarları arasında əlaqəni perforant venalar təmin edir. Bu kommunikant damarlar, qanın səthidən dərin sistemə keçməsinə imkan yaradır və təzyiqin bərabərləşməsində mühüm rol oynayır. Normada perforant vena damarları yalnız bir istiqamətli axına icazə verir: səthidən dərinə doğru. Lakin bu qapaqlar zədələndikdə və funksiyasını itirdikdə, qan əks istiqamətə axmağa başlayır. Bu da səthi damarların həddindən artıq dolmasına, gərginləşməsinə və varikozun yaranmasına səbəb olur. Bu səbəbdən perforant vena damarları sağlam venoz dövranın qorunmasında açar rol oynayır.
Vena damarları və qapaqlar sistemi: qanın geriyə axınının qarşısı necə alınır?
Ayaqlarda yerləşən vena damarları qapaq sisteminə malikdir və bu sistem onların iç divarının qatlanması nəticəsində yaranır. Qapaqların əsas funksiyası qanın yalnız ürəyə doğru axmasına şərait yaratmaqdır. Fiziki hərəkət zamanı, xüsusilə yeriyərkən, əzələlərin yığılması ilə vena damarları sıxılır və bu proses qanı yuxarıya doğru itələyir. Qapaqlar geriyə axının qarşısını alaraq venoz durğunluğun qarşısını alır. Lakin bu sistem pozulduqda, yəni qapaqlar zəiflədikdə və ya zədələndikdə, venalarda durğunluq yaranır və təzyiq artır. Bu da vena damarları divarlarının gərginləşməsinə və zamanla genişlənməsinə gətirib çıxarır.
Ayaqlarda yerləşən vena damarları qapaq sisteminə malikdir və bu sistem onların iç divarının qatlanması nəticəsində yaranır. Qapaqların əsas funksiyası qanın yalnız ürəyə doğru axmasına şərait yaratmaqdır. Fiziki hərəkət zamanı, xüsusilə yeriyərkən, əzələlərin yığılması ilə vena damarları sıxılır və bu proses qanı yuxarıya doğru itələyir. Qapaqlar geriyə axının qarşısını alaraq venoz durğunluğun qarşısını alır. Lakin bu sistem pozulduqda, yəni qapaqlar zəiflədikdə və ya zədələndikdə, venalarda durğunluq yaranır və təzyiq artır. Bu da vena damarları divarlarının gərginləşməsinə və zamanla genişlənməsinə gətirib çıxarır.
Vena damarları genişləndikdə bədənin hansı siqnalları müşahidə olunur?
Aşağı ətrafların vena damarları genişləndikdə ilk olaraq kapilyar torlar meydana çıxır. Bu mərhələ adətən pasiyentlər tərəfindən kosmetik qüsur kimi qəbul edilir və ciddi qəbul olunmur. Lakin zaman keçdikcə damarlar qabarmağa, şişməyə və düyün halında dəri səthindən çıxmağa başlayır. Pasiyent ayaqlarda yorğunluq, ağırlıq, yanma və qaşınma hiss edir. Gecikmiş hallarda vena damarları zədələnir və trofiki yaralar formalaşır ki, bu da artıq ciddi müalicə və uzun müddətli bərpa dövrü tələb edir. Bu əlamətləri görən kimi mütləq damar həkiminə – fleboloqa müraciət edilməlidir.
Müasir dövrdə vena damarları necə müalicə olunur?
Bu gün vena damarları ilə bağlı xəstəliklər artıq açıq cərrahiyyə tələb etmir. İnkişaf etmiş texnologiyalar sayəsində Skleroterapiya və Lazer üsulları kimi az invaziv metodlarla müalicə həyata keçirilir. Skleroterapiya zamanı damar daxilinə yeridilən maddə onu funksiyadan çıxararaq yox olmasına səbəb olur. Lazer terapiyası isə yüksək dəqiqliklə genişlənmiş vena damarları üzərində təsir edərək onların divarlarını birləşdirir. Bu prosedurlar yerli anesteziya altında və ambulator şəraitdə icra olunur. Pasiyentlər əməliyyatdan dərhal sonra evə buraxılır və bərpa dövrü çox qısa olur.
Sağlam vena damarları üçün nə etməliyik?
Nəticə olaraq, vena damarları insanın qan dövranı sistemində əvəzolunmaz rol oynayır. Bu damarların sağlamlığını qorumaq üçün oturaq həyat tərzindən uzaq durmaq, gündəlik fiziki aktivliklə məşğul olmaq, düzgün ayaqqabı seçimi və bədən çəkisinə nəzarət vacibdir. Əgər genetik meyilliyiniz varsa və ya artıq ayaqlarınızda vizual damar dəyişiklikləri müşahidə olunursa, profilaktik məqsədlə damar həkiminə müraciət edin. Unutmayın, vena damarları ilə bağlı hər hansı narahatlıq nə qədər erkən müəyyən edilərsə, bir o qədər effektiv və asan müalicə mümkündür.
Aşağı ətrafların vena damarları genişləndikdə ilk olaraq kapilyar torlar meydana çıxır. Bu mərhələ adətən pasiyentlər tərəfindən kosmetik qüsur kimi qəbul edilir və ciddi qəbul olunmur. Lakin zaman keçdikcə damarlar qabarmağa, şişməyə və düyün halında dəri səthindən çıxmağa başlayır. Pasiyent ayaqlarda yorğunluq, ağırlıq, yanma və qaşınma hiss edir. Gecikmiş hallarda vena damarları zədələnir və trofiki yaralar formalaşır ki, bu da artıq ciddi müalicə və uzun müddətli bərpa dövrü tələb edir. Bu əlamətləri görən kimi mütləq damar həkiminə – fleboloqa müraciət edilməlidir.
Müasir dövrdə vena damarları necə müalicə olunur?
Bu gün vena damarları ilə bağlı xəstəliklər artıq açıq cərrahiyyə tələb etmir. İnkişaf etmiş texnologiyalar sayəsində Skleroterapiya və Lazer üsulları kimi az invaziv metodlarla müalicə həyata keçirilir. Skleroterapiya zamanı damar daxilinə yeridilən maddə onu funksiyadan çıxararaq yox olmasına səbəb olur. Lazer terapiyası isə yüksək dəqiqliklə genişlənmiş vena damarları üzərində təsir edərək onların divarlarını birləşdirir. Bu prosedurlar yerli anesteziya altında və ambulator şəraitdə icra olunur. Pasiyentlər əməliyyatdan dərhal sonra evə buraxılır və bərpa dövrü çox qısa olur.
Sağlam vena damarları üçün nə etməliyik?
Nəticə olaraq, vena damarları insanın qan dövranı sistemində əvəzolunmaz rol oynayır. Bu damarların sağlamlığını qorumaq üçün oturaq həyat tərzindən uzaq durmaq, gündəlik fiziki aktivliklə məşğul olmaq, düzgün ayaqqabı seçimi və bədən çəkisinə nəzarət vacibdir. Əgər genetik meyilliyiniz varsa və ya artıq ayaqlarınızda vizual damar dəyişiklikləri müşahidə olunursa, profilaktik məqsədlə damar həkiminə müraciət edin. Unutmayın, vena damarları ilə bağlı hər hansı narahatlıq nə qədər erkən müəyyən edilərsə, bir o qədər effektiv və asan müalicə mümkündür.
DİGƏR MÖVZULAR