DAMAR
XESTELİKLERİ
XESTELİKLERİ
Damar xestelikleri – müasir dövrdə geniş yayılmış sağlamlıq problemi olub, vaxtında diaqnostika və effektiv müalicə ilə ciddi fəsadların qarşısı alına bilər.
Angiologiya nədir və nə ilə məşğuldur?
İnsan bədənində qan və limfa damarlarının quruluşu, funksional fəaliyyəti, onların xəstəlikləri, həmçinin bu xəstəliklərin aşkarlanması, müalicəsi və qarşısının alınması ilə maraqlanan tibbi sahəyə angiologiya deyilir. Həm arteriya, həm də vena sistemində baş verən pozuntularla isə bu sahənin ixtisaslaşmış mütəxəssisi – damar cərrahı məşğul olur.
İnsan bədənində qan və limfa damarlarının quruluşu, funksional fəaliyyəti, onların xəstəlikləri, həmçinin bu xəstəliklərin aşkarlanması, müalicəsi və qarşısının alınması ilə maraqlanan tibbi sahəyə angiologiya deyilir. Həm arteriya, həm də vena sistemində baş verən pozuntularla isə bu sahənin ixtisaslaşmış mütəxəssisi – damar cərrahı məşğul olur.
Damar xestelikleri əsasən bir neçə əsas kateqoriyaya ayrılır:
- Ürəyin qanla təmin olunmasında iştirak edən koronar damarların aterosklerozu;
- Baş beyin qan dövranını təmin edən damarların patologiyaları;
- Əl və ayaqlar kimi periferik sahələri qanla qidalandıran arteriyalarda yaranan problemlər;
- Dərin venalarda trombların yaranması və bu laxtaların qan dövranı vasitəsilə ağciyər arteriyasına qədər irəliləyərək tromboemboliyaya səbəb olması.
Arteriyaların tipik pozuntuları
Bu kateqoriyaya bir neçə geniş yayılmış damar xestelikleri daxildir:
Bu kateqoriyaya bir neçə geniş yayılmış damar xestelikleri daxildir:
- Ateroskleroz – bu, əsasən lipid və xolesterin mübadiləsinin pozulması nəticəsində arteriya divarlarında yağlı lövhələrin yığılması ilə xarakterizə olunur. Aterosklerozun yaranmasına irsi faktorlar, düzgün qidalanmama, artıq çəki, şəkərli diabet və passiv həyat tərzi təsir göstərir.
- Tromboz – bu zaman damar daxilində qanın laxtalanması nəticəsində tromb əmələ gəlir. Bu hal adətən damar divarlarının zədələnməsi, qanın qatılaşması və ya iltihabi proseslər fonunda inkişaf edir.
- Anevrizma – arteriyanın divarının zəifləyərək şişməsi və genişlənməsi nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir. Çox zaman bu, doğuşdan gələn və ya həyat boyu qazanılmış struktur pozuntuları nəticəsində baş verir. Anevrizma partladıqda daxili qanaxma yarana bilər və bu, həyati təhlükə yaradır.
- Diabetik angiopatiya – bu hal, şəkərli diabetin uzun müddətli təsiri nəticəsində kiçik damarların, xüsusilə də kapilyarların strukturunda pozuntularla müşahidə olunur. Gözlər, böyrəklər, ayaqlar və digər orqanlarda ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
Venaların geniş yayılmış xəstəlikləri
Ən çox rast gəlinən damar xestelikleri arasında venaların patologiyaları – xüsusən də varikoz – ilk sıralarda dayanır. Qadınlar bu problemə kişilərə nisbətən daha tez-tez rast gəlirlər. Varikozun yaranmasına səbəb olan faktorlar arasında:
Ən çox rast gəlinən damar xestelikleri arasında venaların patologiyaları – xüsusən də varikoz – ilk sıralarda dayanır. Qadınlar bu problemə kişilərə nisbətən daha tez-tez rast gəlirlər. Varikozun yaranmasına səbəb olan faktorlar arasında:
- irsi meyl;
- hormonal dəyişikliklər və hamiləlik;
- az hərəkətli həyat tərzi və ya uzun müddət oturaq iş rejimi;
- artıq çəki və qeyri-sağlam vərdişlər yer alır.
Varikoz xəstəliyinin ilkin əlamətləri
Vaxtında müalicə olunmayan varikoz müxtəlif ağırlaşmalara səbəb ola bilər.
Varikozun fəsadları nələrdir?
Damar xestelikleri üçün diaqnostika və müalicə yolları
Xəstəliyin dəqiq səbəbini müəyyən etmək üçün damar həkimi əvvəlcə rəngli Doppler ultrasəs müayinəsi həyata keçirir. Bu, damarların içərisindəki qan axını, qapaqların işləmə qabiliyyəti və tromb risklərini aşkar etməyə imkan verir. Müalicə strategiyasına isə skleroterapiya, lazer əməliyyatı və ya klassik cərrahi müdaxilə daxil ola bilər.
Profilaktik tədbirlər
Nəticə
Əgər Sizdə yuxarıda sadalanan simptomlar mövcuddursa, damar xestelikleri ehtimalını istisna etmək üçün vaxt itirmədən mütəxəssisə müraciət edin. Erkən diaqnostika və düzgün müalicə ilə damar sağlamlığınızı qorumaq mümkündür.
- Günün sonunda baldır əzələlərində gərginlik və ağırlıq;
- Gecələr tez-tez baş verən qıcolmalar və yanma hissi;
- Dərinin səthində damar torlarının və ya ulduzcuqların görünməsi;
- Ayaqlarda dartılma və ya sızıldayan ağrılar.
Vaxtında müalicə olunmayan varikoz müxtəlif ağırlaşmalara səbəb ola bilər.
Varikozun fəsadları nələrdir?
- damar divarlarının iltihabı və laxta formalaşması – tromboflebit;
- dəridə dərin və sağalması çətin olan yaralar – trofik xoralar;
- dərin venaların trombozu;
- ağciyər tromboemboliyası – həyat üçün təhlükəli olan və qəfil ölümə səbəb ola bilən ağırlaşma.
Damar xestelikleri üçün diaqnostika və müalicə yolları
Xəstəliyin dəqiq səbəbini müəyyən etmək üçün damar həkimi əvvəlcə rəngli Doppler ultrasəs müayinəsi həyata keçirir. Bu, damarların içərisindəki qan axını, qapaqların işləmə qabiliyyəti və tromb risklərini aşkar etməyə imkan verir. Müalicə strategiyasına isə skleroterapiya, lazer əməliyyatı və ya klassik cərrahi müdaxilə daxil ola bilər.
Profilaktik tədbirlər
- İdeal bədən çəkisini qorumaq və balanslı qidalanmaq;
- Fiziki aktivliyi artırmaq – üzgüçülük, gəzmək, gimnastika və s.;
- Qanda şəkər və xolesterini müntəzəm şəkildə yoxlamaq;
- Uzun müddət ayaqüstə qaldıqda və ya uzun məsafələrə səyahətdə varikoz corablarından istifadə etmək;
- 50 yaşdan sonra həkim tövsiyəsi ilə antikoaqulyant preparatlara başlamaq.
Nəticə
Əgər Sizdə yuxarıda sadalanan simptomlar mövcuddursa, damar xestelikleri ehtimalını istisna etmək üçün vaxt itirmədən mütəxəssisə müraciət edin. Erkən diaqnostika və düzgün müalicə ilə damar sağlamlığınızı qorumaq mümkündür.