HAMİLELİKDE
DAMAR CİXMASİ
DAMAR CİXMASİ
Hamilelikde damar cixmasi – hamiləlik zamanı damarların genişlənməsi və qabarması ilə xarakterizə olunan ciddi, lakin qarşısı alına bilən vəziyyətdir.
Hamiləlik zamanı rast gəlinən ən yayılmış damar narahatlığı: hamilelikde damar cixmasi
Qadın orqanizmində hamiləlik dövrü kompleks və çoxsahəli dəyişikliklərlə müşayiət olunur. Bu dəyişikliklər təkcə hormonal və mexaniki deyil, eyni zamanda damar sisteminə də ciddi təsir göstərir. Ən geniş yayılmış problemlərdən biri də hamilelikde damar cixmasi hesab olunur. Ginekoloqlar və damar mütəxəssisləri qeyd edirlər ki, hamilə qadınların böyük bir hissəsində, xüsusilə də birinci hamiləlik zamanı ikinci trimestrdən başlayaraq, ayaqlarda damarların genişlənməsi və qabarması müşahidə edilir. Bu hal təkcə estetik narahatlıq yaratmır, həm də potensial sağlamlıq riskləri ilə əlaqəlidir və diqqətlə izlənilməlidir.
Qadın orqanizmində hamiləlik dövrü kompleks və çoxsahəli dəyişikliklərlə müşayiət olunur. Bu dəyişikliklər təkcə hormonal və mexaniki deyil, eyni zamanda damar sisteminə də ciddi təsir göstərir. Ən geniş yayılmış problemlərdən biri də hamilelikde damar cixmasi hesab olunur. Ginekoloqlar və damar mütəxəssisləri qeyd edirlər ki, hamilə qadınların böyük bir hissəsində, xüsusilə də birinci hamiləlik zamanı ikinci trimestrdən başlayaraq, ayaqlarda damarların genişlənməsi və qabarması müşahidə edilir. Bu hal təkcə estetik narahatlıq yaratmır, həm də potensial sağlamlıq riskləri ilə əlaqəlidir və diqqətlə izlənilməlidir.
Hamilelikde damar cixmasi hansı fizioloji səbəblərlə əlaqəlidir?
Bu narahatlığın əsas səbəbləri hamiləlik zamanı baş verən təbii fizioloji dəyişikliklərlə bağlıdır. İlk növbədə, ana orqanizmində dövr edən qanın ümumi həcmi təxminən 30 faiz artır. Bu artım venoz sistemə daha çox təzyiqin düşməsi deməkdir. Üstəlik, damar qapaqlarının zəifləməsi və onların tam bağlanmaması nəticəsində, qanın ayaqlardan ürəyə qaytarılması çətinləşir. Bununla yanaşı, hamiləlik dövründə artan progesteron və relaksin hormonları damar divarlarının tonusunu aşağı salır, onları daha zəif və elastikliyini itirmiş hala gətirir. Bütün bu amillər birləşərək hamilelikde damar cixmasi problemini aktuallaşdırır və riskini artırır.
Bu narahatlığın əsas səbəbləri hamiləlik zamanı baş verən təbii fizioloji dəyişikliklərlə bağlıdır. İlk növbədə, ana orqanizmində dövr edən qanın ümumi həcmi təxminən 30 faiz artır. Bu artım venoz sistemə daha çox təzyiqin düşməsi deməkdir. Üstəlik, damar qapaqlarının zəifləməsi və onların tam bağlanmaması nəticəsində, qanın ayaqlardan ürəyə qaytarılması çətinləşir. Bununla yanaşı, hamiləlik dövründə artan progesteron və relaksin hormonları damar divarlarının tonusunu aşağı salır, onları daha zəif və elastikliyini itirmiş hala gətirir. Bütün bu amillər birləşərək hamilelikde damar cixmasi problemini aktuallaşdırır və riskini artırır.
Artan dölün təzyiqi və mexaniki faktorlar
Hamiləlik müddəti uzandıqca və döl inkişaf etdikcə, uşaqlıq ölçü olaraq böyüyür və kiçik çanaq nahiyəsində yerləşən əsas damarların sıxılmasına səbəb olur. Bu mexaniki təzyiq, xüsusən də aşağı ətraflarda venoz qanın geri axınına əngəl törədir. Nəticədə, damar divarlarında gərginlik artır və onların genişlənməsi başlayır. Hamilelikde damar cixmasi bu mərhələdə daha aydın görünməyə başlayır – damarlar dəridə qabarmış formada nəzərə çarpır, damar ulduzcuqları yaranır və axşam saatlarında baldırda və pəncədə şişkinlik meydana gəlir. Bu fiziki yüklənmənin artması həm də qadının yuxu rejiminə, gündəlik fəaliyyətinə və psixoloji rahatlığına təsir edir.
Hamiləlik müddəti uzandıqca və döl inkişaf etdikcə, uşaqlıq ölçü olaraq böyüyür və kiçik çanaq nahiyəsində yerləşən əsas damarların sıxılmasına səbəb olur. Bu mexaniki təzyiq, xüsusən də aşağı ətraflarda venoz qanın geri axınına əngəl törədir. Nəticədə, damar divarlarında gərginlik artır və onların genişlənməsi başlayır. Hamilelikde damar cixmasi bu mərhələdə daha aydın görünməyə başlayır – damarlar dəridə qabarmış formada nəzərə çarpır, damar ulduzcuqları yaranır və axşam saatlarında baldırda və pəncədə şişkinlik meydana gəlir. Bu fiziki yüklənmənin artması həm də qadının yuxu rejiminə, gündəlik fəaliyyətinə və psixoloji rahatlığına təsir edir.
Əlamətlərin proqressivləşməsi və mümkün fəsadlar
Əgər hamilelikde damar cixmasi erkən mərhələdə fərq edilməzsə və lazımi profilaktik tədbirlər görülməzsə, bu hal tədricən daha ciddi fəsadlara gətirib çıxara bilər. İlk mərhələlərdə yalnız kapilyar səviyyədə müşahidə olunan dəyişikliklər zamanla dərin venaların tutulmasına, damarların şişməsinə, dəridə piqment ləkələrinin və rəng dəyişikliklərinin yaranmasına səbəb ola bilər. Xəstəliyin irəliləməsi fonunda tromboz, tromboflebit və hətta trofik yaraların yaranması riski artır. Bəzi hallarda isə bu damar pozuntuları fetusun qanla təchizatına da təsir göstərərək dölün hipoksiyasına və fetoplasentar çatışmazlığa səbəb ola bilər ki, bu da körpənin inkişafında problemlər doğura bilər.
Əgər hamilelikde damar cixmasi erkən mərhələdə fərq edilməzsə və lazımi profilaktik tədbirlər görülməzsə, bu hal tədricən daha ciddi fəsadlara gətirib çıxara bilər. İlk mərhələlərdə yalnız kapilyar səviyyədə müşahidə olunan dəyişikliklər zamanla dərin venaların tutulmasına, damarların şişməsinə, dəridə piqment ləkələrinin və rəng dəyişikliklərinin yaranmasına səbəb ola bilər. Xəstəliyin irəliləməsi fonunda tromboz, tromboflebit və hətta trofik yaraların yaranması riski artır. Bəzi hallarda isə bu damar pozuntuları fetusun qanla təchizatına da təsir göstərərək dölün hipoksiyasına və fetoplasentar çatışmazlığa səbəb ola bilər ki, bu da körpənin inkişafında problemlər doğura bilər.
Hamilelikde damar cixmasi zamanı düzgün və vaxtında yanaşma vacibdir
Bu cür hallarda əsas məqsəd mümkün qədər tez və təhlükəsiz şəkildə profilaktika və müalicə tədbirlərinə başlamaqdır. Hamilə qadınlar özlərində hamilelikde damar cixmasi ilə bağlı ilk əlamətləri hiss etdikdə, mütləq damar həkimi – fleboloqa müraciət etməlidirlər. Bu mərhələdə həkim adətən bitki tərkibli venotonik preparatlar, qan dövranını yaxşılaşdıran əlavələr və kompressiya corabları təklif edir. Bu vasitələr xəstəliyin irəliləməsinin qarşısını almağa və damarlarda əlavə yüklənməni azaltmağa kömək edir. Hamiləlik zamanı skleroterapiya və lazer prosedurları icra olunmur və adətən doğuşdan sonrakı dövrə saxlanılır.
Bu cür hallarda əsas məqsəd mümkün qədər tez və təhlükəsiz şəkildə profilaktika və müalicə tədbirlərinə başlamaqdır. Hamilə qadınlar özlərində hamilelikde damar cixmasi ilə bağlı ilk əlamətləri hiss etdikdə, mütləq damar həkimi – fleboloqa müraciət etməlidirlər. Bu mərhələdə həkim adətən bitki tərkibli venotonik preparatlar, qan dövranını yaxşılaşdıran əlavələr və kompressiya corabları təklif edir. Bu vasitələr xəstəliyin irəliləməsinin qarşısını almağa və damarlarda əlavə yüklənməni azaltmağa kömək edir. Hamiləlik zamanı skleroterapiya və lazer prosedurları icra olunmur və adətən doğuşdan sonrakı dövrə saxlanılır.
Doğuşdan sonra hamilelikde damar cixmasi problemi necə dəyişir
Bəzi qadınlarda doğuşdan sonra hormonal tarazlığın bərpası və çəkidə azalma ilə hamilelikde damar cixmasi müəyyən qədər geriləyə bilər. Lakin təəssüf ki, çox vaxt venoz divarlarda yaranan dəyişikliklər qalıcı xarakter daşıyır. Damar qapaqlarının zədələnməsi səbəbindən növbəti hamiləliklərdə bu problem daha kəskin və aydın şəkildə təkrarlanır. Belə hallarda hamilə qadınların doğuşdan sonra mütəmadi olaraq fleboloqun müşahidəsində qalması, həyat tərzində müəyyən dəyişikliklər etməsi və gələcəkdə damar sağlamlığını qorumağa yönəlik tədbirlər görməsi çox vacibdir.
Profilaktika ilə hamilelikde damar cixmasi riskini azaltmaq mümkündür
Bu narahatlığın qarşısını almağın ən effektiv yolu, düzgün təşkil olunmuş gündəlik rejim və hamiləliyin hər mərhələsində fiziki yüklənmənin balanslaşdırılmasıdır. Uzun müddət eyni vəziyyətdə oturmaq və ya ayaqüstə qalmaq damarlar üçün risk faktoru sayılır. Hamilə qadınlara tövsiyə olunur ki, gündəlik olaraq 2-3 dəfə qısa piyada gəzintilər etsinlər, istirahət zamanı isə ayaqları bədən səviyyəsindən yuxarıda saxlamaqla 30-45 dəqiqə uzansınlar. Qida rasionunda C vitamini və rutin kimi damar divarını möhkəmləndirən maddələrə üstünlük verilməli, həmçinin hündürdaban ayaqqabılardan uzaq durulmalıdır. Bütün bu tədbirlər sayəsində hamilelikde damar cixmasi probleminin qarşısını vaxtında almaq mümkündür.
Bəzi qadınlarda doğuşdan sonra hormonal tarazlığın bərpası və çəkidə azalma ilə hamilelikde damar cixmasi müəyyən qədər geriləyə bilər. Lakin təəssüf ki, çox vaxt venoz divarlarda yaranan dəyişikliklər qalıcı xarakter daşıyır. Damar qapaqlarının zədələnməsi səbəbindən növbəti hamiləliklərdə bu problem daha kəskin və aydın şəkildə təkrarlanır. Belə hallarda hamilə qadınların doğuşdan sonra mütəmadi olaraq fleboloqun müşahidəsində qalması, həyat tərzində müəyyən dəyişikliklər etməsi və gələcəkdə damar sağlamlığını qorumağa yönəlik tədbirlər görməsi çox vacibdir.
Profilaktika ilə hamilelikde damar cixmasi riskini azaltmaq mümkündür
Bu narahatlığın qarşısını almağın ən effektiv yolu, düzgün təşkil olunmuş gündəlik rejim və hamiləliyin hər mərhələsində fiziki yüklənmənin balanslaşdırılmasıdır. Uzun müddət eyni vəziyyətdə oturmaq və ya ayaqüstə qalmaq damarlar üçün risk faktoru sayılır. Hamilə qadınlara tövsiyə olunur ki, gündəlik olaraq 2-3 dəfə qısa piyada gəzintilər etsinlər, istirahət zamanı isə ayaqları bədən səviyyəsindən yuxarıda saxlamaqla 30-45 dəqiqə uzansınlar. Qida rasionunda C vitamini və rutin kimi damar divarını möhkəmləndirən maddələrə üstünlük verilməli, həmçinin hündürdaban ayaqqabılardan uzaq durulmalıdır. Bütün bu tədbirlər sayəsində hamilelikde damar cixmasi probleminin qarşısını vaxtında almaq mümkündür.
DİGƏR MÖVZULAR