DAMAR
CERRAHİ
CERRAHİ
Bu məqalədə damar cerrahi ixtisasının əhatə etdiyi müalicə sahələri, hansı xəstəliklərlə məşğul olduğu və nə zaman müraciət olunmalı olduğu ətraflı izah edilir.
Damar cerrahi nə iş görür və onun ixtisas sahəsi nəyə aiddir?
İnsan orqanizmində qan və limfa axınının pozulması ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər. Bu cür halların diaqnozu və müalicəsi ilə məşğul olan peşəkar mütəxəssis damar cerrahi adlanır. Bu həkimlər damar sisteminin funksiyasını pozan patologiyaları müəyyənləşdirərək, onların müalicəsini planlaşdırır və həyata keçirir. Müalicə yanaşmaları xəstəliyin ağırlıq dərəcəsinə və risk faktorlarına əsasən fərqləndirilir.
İnsan orqanizmində qan və limfa axınının pozulması ciddi sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər. Bu cür halların diaqnozu və müalicəsi ilə məşğul olan peşəkar mütəxəssis damar cerrahi adlanır. Bu həkimlər damar sisteminin funksiyasını pozan patologiyaları müəyyənləşdirərək, onların müalicəsini planlaşdırır və həyata keçirir. Müalicə yanaşmaları xəstəliyin ağırlıq dərəcəsinə və risk faktorlarına əsasən fərqləndirilir.
Damar cerrahi hansı hallarda kömək edir?
Əgər sizdə damarlarla bağlı problem mövcuddursa və bu narahatlıq ürək damarlarına və ya beyin damarlarına aid deyilsə, o zaman ilk müraciət etməli olduğunuz mütəxəssis damar cerrahi olmalıdır. Onun fəaliyyət sahəsinə qalan bütün periferik damar problemləri daxildir. İstər doğuşdan mövcud olan qüsurlar, istərsə də həyat boyunca qazanılmış pozuntular bu sahənin əsas müalicə istiqamətlərini təşkil edir.
Əgər sizdə damarlarla bağlı problem mövcuddursa və bu narahatlıq ürək damarlarına və ya beyin damarlarına aid deyilsə, o zaman ilk müraciət etməli olduğunuz mütəxəssis damar cerrahi olmalıdır. Onun fəaliyyət sahəsinə qalan bütün periferik damar problemləri daxildir. İstər doğuşdan mövcud olan qüsurlar, istərsə də həyat boyunca qazanılmış pozuntular bu sahənin əsas müalicə istiqamətlərini təşkil edir.
Damarla bağlı ən geniş yayılmış problemlər
Ən çox rast gəlinən damar xəstəliklərindən biri aterosklerozdur. Bu xəstəlik zamanı arteriyaların içərisində yığılan yağlı maddələr və xolesterin qan axınına mane olur. Nəticədə infarkt, insult və digər ciddi fəsadlar ortaya çıxır. Damar cerrahi bu hallarda erkən müdaxilə edərək həyat üçün təhlükə yaradan vəziyyətlərin qarşısını alır. Bununla yanaşı, arteriovenoz malformasiyalar kimi damar qovuşmaları da bu həkimlərin ixtisas sahəsinə daxildir.
Ən çox rast gəlinən damar xəstəliklərindən biri aterosklerozdur. Bu xəstəlik zamanı arteriyaların içərisində yığılan yağlı maddələr və xolesterin qan axınına mane olur. Nəticədə infarkt, insult və digər ciddi fəsadlar ortaya çıxır. Damar cerrahi bu hallarda erkən müdaxilə edərək həyat üçün təhlükə yaradan vəziyyətlərin qarşısını alır. Bununla yanaşı, arteriovenoz malformasiyalar kimi damar qovuşmaları da bu həkimlərin ixtisas sahəsinə daxildir.
Damar pozuntularının yaranma səbəbləri
Damar problemləri bir çox səbəbdən qaynaqlana bilər. Əsas səbəblərdən biri genetika olsa da, şəkərli diabet, yüksək qan təzyiqi, oturaq həyat tərzi və düzgün olmayan qidalanma da bu xəstəliklərin inkişafında böyük rol oynayır. Müalicənin uğurlu olması üçün damar cerrahi digər sahələrin həkimləri ilə birlikdə multidisiplinar yanaşma tətbiq edir. Bu, həm diaqnostikanın dəqiqliyini artırır, həm də kompleks müalicə proqramlarının hazırlanmasına kömək edir.
Damar problemləri bir çox səbəbdən qaynaqlana bilər. Əsas səbəblərdən biri genetika olsa da, şəkərli diabet, yüksək qan təzyiqi, oturaq həyat tərzi və düzgün olmayan qidalanma da bu xəstəliklərin inkişafında böyük rol oynayır. Müalicənin uğurlu olması üçün damar cerrahi digər sahələrin həkimləri ilə birlikdə multidisiplinar yanaşma tətbiq edir. Bu, həm diaqnostikanın dəqiqliyini artırır, həm də kompleks müalicə proqramlarının hazırlanmasına kömək edir.
Damar cerrahına nə zaman getmək lazımdır?
Əgər aşağıdakı simptomları müşahidə edirsinizsə, dərhal damar cerrahi ilə məsləhətləşməlisiniz:
Əgər aşağıdakı simptomları müşahidə edirsinizsə, dərhal damar cerrahi ilə məsləhətləşməlisiniz:
- Ayaqlarda yorğunluq hissi və ağırlıq;
- Şişkinlik və damarlar üzərində ulduzcuqların görünməsi;
- Damarların aşkar şəkildə şişməsi və bərkiməsi;
- Yeriyərkən ağrı və narahatlıq;
- Qol və ayaqlarda uyuşma və qıcolma;
- Dəri altı qansızmalar;
- Barmaqların qaralması və yaraların gec sağalması;
- Hərəkət və hissiyyat itkisi.
Damar cerrahi hansı üsullarla diaqnoz qoyur?
Damar sisteminin tam və doğru qiymətləndirilməsi üçün müxtəlif diaqnostik texnologiyalardan istifadə edilir. Damar cerrahi aşağıdakı üsullarla xəstənin damar sağlamlığını qiymətləndirir:
Bu metodlar damarların tıxanması, daralması və laxtalanma riskini erkən mərhələdə üzə çıxarmağa imkan verir.
Müasir müalicə metodları və tövsiyələr
Xəstəliyin tipi müəyyən edildikdən sonra damar cerrahi müvafiq müalicə tədbirlərinə başlayır. İndiki dövrdə minimal invaziv üsullar – lazer prosedurları, stentləşdirmə və şuntlama əməliyyatları geniş şəkildə tətbiq olunur. Əsas məqsəd – qan dövranını bərpa etmək, tromblaşmanın qarşısını almaq və xəstənin funksional vəziyyətini sabit saxlamaqdır. Laxtanın qoparaq ağciyər damarlarına keçməsi kimi təhlükəli hallar ani ölüm riski yaradır. Bu səbəbdən damar problemlərinə laqeyd yanaşmaq olmaz.
Profilaktika və həyat tərzinin rolu
Damar xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi əsas şərtdir. Damar cerrahi mütəxəssisləri profilaktik məqsədlə aşağıdakılara əməl etməyi tövsiyə edirlər:
Damar sisteminin tam və doğru qiymətləndirilməsi üçün müxtəlif diaqnostik texnologiyalardan istifadə edilir. Damar cerrahi aşağıdakı üsullarla xəstənin damar sağlamlığını qiymətləndirir:
- Rəngli Doppler ultrasəsi (qan axınının qiymətləndirilməsi);
- MRT və KT görüntüləmə metodları;
- Angioqrafiya – damarların rentgen müayinəsi;
- Dupleks və triplex sonoqrafiya;
- Endoskopik araşdırmalar (lazım gəldikdə).
Bu metodlar damarların tıxanması, daralması və laxtalanma riskini erkən mərhələdə üzə çıxarmağa imkan verir.
Müasir müalicə metodları və tövsiyələr
Xəstəliyin tipi müəyyən edildikdən sonra damar cerrahi müvafiq müalicə tədbirlərinə başlayır. İndiki dövrdə minimal invaziv üsullar – lazer prosedurları, stentləşdirmə və şuntlama əməliyyatları geniş şəkildə tətbiq olunur. Əsas məqsəd – qan dövranını bərpa etmək, tromblaşmanın qarşısını almaq və xəstənin funksional vəziyyətini sabit saxlamaqdır. Laxtanın qoparaq ağciyər damarlarına keçməsi kimi təhlükəli hallar ani ölüm riski yaradır. Bu səbəbdən damar problemlərinə laqeyd yanaşmaq olmaz.
Profilaktika və həyat tərzinin rolu
Damar xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün sağlam həyat tərzi əsas şərtdir. Damar cerrahi mütəxəssisləri profilaktik məqsədlə aşağıdakılara əməl etməyi tövsiyə edirlər:
- Siqareti buraxmaq və alkoqoldan uzaq durmaq;
- Hər gün fiziki aktiv olmaq (gəzinti, üzgüçülük, yüngül idman);
- Qidalanma rejimini tənzimləmək – yağlı, duzlu və şəkərli qidalardan uzaq durmaq;
- Stressdən uzaq durmaq və yuxu rejimini nizamlamaq;
- Qan təzyiqi, şəkər və xolesterin səviyyələrini mütəmadi olaraq yoxlamaq.