VARİKOZ DAMAR
GENİSLENMESİ
GENİSLENMESİ
Varikoz damar genislenmesi haqqında geniş məlumat – səbəbləri, simptomları, diaqnostika və müalicə üsulları barədə ətraflı izah
Varikoz damar genislenmesi: yaranma səbəbləri, simptomları və müalicə yolları
Varikoz damar genislenmesi – ayaqlarda yerləşən səthi venaların genişlənməsi, qan dövranının pozulması və damar qapaqlarının funksional çatışmazlığı ilə xarakterizə olunan xroniki venoz patologiyadır. Bu vəziyyət nəticəsində qan geri axır, damarlar şişir və vizual olaraq dərialtı qabarıqlıq əmələ gəlir.
Varikozun tarixi kökləri
Müasir dövrdə geniş yayılsa da, varikoz damar genislenmesi qədim dövrlərdən tanınan bir narahatlıqdır. Arxeoloji tapıntılar və qədim tibbi yazılar göstərir ki, bu xəstəlik Misir, Yunanıstan və Roma sivilizasiyalarında da mövcud olub. Bəzi tədqiqatçılara görə, insanın dik yeriməyə başlaması varikozun inkişafına zəmin yaradan əsas amillərdən biridir.
Varikoz damar genislenmesi – ayaqlarda yerləşən səthi venaların genişlənməsi, qan dövranının pozulması və damar qapaqlarının funksional çatışmazlığı ilə xarakterizə olunan xroniki venoz patologiyadır. Bu vəziyyət nəticəsində qan geri axır, damarlar şişir və vizual olaraq dərialtı qabarıqlıq əmələ gəlir.
Varikozun tarixi kökləri
Müasir dövrdə geniş yayılsa da, varikoz damar genislenmesi qədim dövrlərdən tanınan bir narahatlıqdır. Arxeoloji tapıntılar və qədim tibbi yazılar göstərir ki, bu xəstəlik Misir, Yunanıstan və Roma sivilizasiyalarında da mövcud olub. Bəzi tədqiqatçılara görə, insanın dik yeriməyə başlaması varikozun inkişafına zəmin yaradan əsas amillərdən biridir.
Niyə bu qədər yayılıb?
Bütün dünyada hər 4 nəfərdən biri varikoz damar genislenmesi problemi ilə üzləşir. Xüsusilə oturaq həyat tərzi, ayaqüstə uzun müddət işləmək və irsi meyillik bu xəstəliyin erkən yaşlardan etibarən meydana çıxmasına səbəb olur. Hətta yeniyetmələr arasında da bu problem artıq qeydə alınır.
Ayaq venalarının anatomiyası
Alt ətraf damar sistemi aşağıdakı üç qrupdan ibarətdir:
Qan necə geri qayıdır?
Venoz qan axını aşağıdan yuxarıya doğru hərəkət edir. Bu prosesi təmin edən əsas amillər:
Alt ətraf damar sistemi aşağıdakı üç qrupdan ibarətdir:
- Səthi venalar – dəri altı damarlardır və ilk olaraq genişlənmə bu hissədə baş verir
- Dərin venalar – əzələlərin içindən keçir və əsas qan dövranını təmin edir
- Perforant venalar – səthi və dərin venaları birləşdirir
Qan necə geri qayıdır?
Venoz qan axını aşağıdan yuxarıya doğru hərəkət edir. Bu prosesi təmin edən əsas amillər:
- Venalarda yerləşən qapaq sistemləri
- Əzələlərin yığılması (əzələ pompası)
- Daxili döş təzyiqi
- Damarların tonusu və sağlamlığı
Varikoz damar genislenmesinin yaranmasına səbəb olan amillər
Bu xəstəliyin inkişafında bir neçə faktor rol oynayır, əsas səbəblər bunlardır:
Simptomların inkişaf mərhələləri
İlkin mərhələ:
Bu xəstəliyin inkişafında bir neçə faktor rol oynayır, əsas səbəblər bunlardır:
- Genetik meyillilik
- Damarlarda anadangəlmə struktur pozuntuları
- Hormonal dəyişikliklər
- Uzun müddət hərəkətsiz və ya ayaqüstə qalmaq
- Daxili təzyiqin artması (hamiləlik, piylənmə və s.)
- İdmanda və ya işdə ağır fiziki yüklənmələr
- Qəbizlik, öskürək və digər qarın içi təzyiq yaradan hallar
- Arteriovenoz əlaqələrin olması
- Hormon tərkibli dərmanlar
- Stress və damarların tonusuna təsir edən amillər
Simptomların inkişaf mərhələləri
İlkin mərhələ:
- Gözlə görünən damar şişkinlikləri
- Ayaqlarda ağırlıq hissi
- Axşama doğru yorğunluq və ödem
- Qıcolmalar və gecə ağrıları
- Dəri altında ləkələr və piqmentasiya
- Ayaqlarda qaşınma, qabıqlanma
- Trofik xoraların yaranması
- Dəri iltihabı, ekzema və davamlı ödem
Diaqnostika metodları
Varikoz damar genislenmesi diaqnozu üçün aşağıdakı üsullardan istifadə olunur:
- Xəstəlik tarixinin öyrənilməsi
- Ayaqların müayinəsi (xəstə ayaq üstə olduqda)
- Ultrason doppler müayinəsi
- Rəqəmsal fleboqrafiya və digər diaqnostik vasitələr
Bənzər xəstəliklərlə fərqləndirilməsi
Varikoz damar genislenmesi bəzən digər damar problemləri ilə qarışdırıla bilər. Aşağıdakı hallarla fərqləndirilməlidir:
Varikoz damar genislenmesinin mümkün fəsadları
Səthi venalarda iltihab və tromblaşma
Varikoz damar genislenmesi bəzən digər damar problemləri ilə qarışdırıla bilər. Aşağıdakı hallarla fərqləndirilməlidir:
- Posttrombotik sindrom
- Limfa axınının pozulması (limfostaz)
- Anadangəlmə damar anomaliyaları
- Dərin venaların trombozu
- İkinci dərəcəli varikoz (çanaq orqanlarında törəmələr fonunda)
- Burger xəstəliyi və fil ayaqlığı
Varikoz damar genislenmesinin mümkün fəsadları
Səthi venalarda iltihab və tromblaşma
- Damar divarının zəifləməsi nəticəsində daxili qanaxma
- Dərin ven trombozu
- Venoz yaralar və dəri dəyişiklikləri
- Uzunmüddətli venoz çatışmazlıq
- İkincili infeksiyaların yaranması