AYAQDA TROMB
ELAMETLERİ
ELAMETLERİ
Ayaqda tromb elametleri nədir, hansı əlamətlərlə özünü göstərir və necə aşkarlanır – bu məqalədə bütün vacib məlumatları öyrənin.
Ayaqda tromb elametleri: səbəbləri, əlamətləri və təhlükələri haqqında geniş izah
İnsan orqanizmində qan dövranı həyati əhəmiyyətə malik bir prosesdir və onun fasiləsiz işləməsi üçün damar sistemi daim aktiv olmalıdır. Lakin bəzi hallarda damarların daxilində qanın axınında maneə yaradan laxtalar – tromblar formalaşa bilər. Xüsusilə aşağı ətraflarda bu problem geniş yayılmışdır və buna tibbdə "ayaqda tromb elametleri" deyilir. Bu hal çox vaxt insanların gündəlik həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə aşağı salır və vaxtında müdaxilə olunmadıqda ölümcül nəticələrə səbəb ola bilər.
İnsan orqanizmində qan dövranı həyati əhəmiyyətə malik bir prosesdir və onun fasiləsiz işləməsi üçün damar sistemi daim aktiv olmalıdır. Lakin bəzi hallarda damarların daxilində qanın axınında maneə yaradan laxtalar – tromblar formalaşa bilər. Xüsusilə aşağı ətraflarda bu problem geniş yayılmışdır və buna tibbdə "ayaqda tromb elametleri" deyilir. Bu hal çox vaxt insanların gündəlik həyat keyfiyyətini ciddi şəkildə aşağı salır və vaxtında müdaxilə olunmadıqda ölümcül nəticələrə səbəb ola bilər.
Ayaqda tromb elametleri əsasən damarlarda qan dövranının ləngiməsi və ya tam dayanması nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət adətən azhərəkətli həyat tərzi, uzun müddət oturaq və ya yataq rejimində qalmaq, həmçinin qanın laxtalanma sistemindəki pozğunluqlar fonunda baş verir. Tromb dərin və ya səthi venalarda meydana çıxa bilər, lakin dərin venaların trombozu daha təhlükəli sayılır.
Trombun yaranma səbəbləri və risk amilləri
Ayaqda tromb elametleri bir çox faktorların təsiri nəticəsində inkişaf edir. Əsas səbəblərə aşağıdakılar daxildir:
Ayaqda tromb elametleri bir çox faktorların təsiri nəticəsində inkişaf edir. Əsas səbəblərə aşağıdakılar daxildir:
- Qan dövranının pozulması və durğunluq halları;
- Uzun müddətli hərəkətsizlik, xüsusən əməliyyatlardan sonra və ya səyahət zamanı;
- Damar divarının zədələnməsi, xüsusilə travmalardan sonra;
- Genetik meyllik və qanın laxtalanmasının artması;
- Varikoz damar genişlənməsi və venoz çatışmazlıq;
- Hamiləlik dövrü və hormonal preparatların qəbulu.
Bu faktorlar damar daxilində qan laxtasının formalaşmasına şərait yaradır. Nəticədə tromb yaranır və damarın mənfəzini daraldaraq qan axınının qarşısını alır.
Ayaqda tromb elametleri: ilkin və irəliləmiş mərhələlər
Ayaqda tromb elametleri tədricən inkişaf edir və ilkin mərhələdə demək olar ki, heç bir əlamətlə müşayiət olunmur. Bu da xəstəliyin gizli şəkildə irəliləməsinə səbəb olur. İlk simptomlar adətən aşağıdakı kimidir:
Ayaqda tromb elametleri tədricən inkişaf edir və ilkin mərhələdə demək olar ki, heç bir əlamətlə müşayiət olunmur. Bu da xəstəliyin gizli şəkildə irəliləməsinə səbəb olur. İlk simptomlar adətən aşağıdakı kimidir:
- Zədələnmiş ayaqda dartıcı və ya sancışan ağrılar;
- Hərəkət zamanı və ya axşam saatlarında şiddətlənən narahatlıq;
- Ayağın şişməsi, xüsusən baldır nahiyəsində;
- Dərinin rəngində dəyişiklik – göyərmə və ya tündləşmə;
- Toxunarkən istilik hissi və bəzən sərtlik müşahidəsi.
Ayaqda tromb elametleri necə diaqnostika olunur?
Ayaqda tromb elametleri müşahidə olunduqda vaxt itirmədən mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir. Diaqnostika üçün ən effektiv metodlardan biri Doppler ultrasəs müayinəsidir. Bu müayinə zamanı damarların vəziyyəti və içərisində trombun olub-olmaması müəyyənləşdirilir. Bəzi hallarda venoqrafiya, MRT və ya KT angioqrafiya da tətbiq olunur. Xüsusilə risk qrupunda olan şəxslərə – varikoz xəstələrinə, yaşlılara və əməliyyatdan çıxmış insanlara mütəmadi olaraq bu cür müayinələr tövsiyə edilir.
Ayaqda tromb elametleri müşahidə olunduqda vaxt itirmədən mütəxəssisə müraciət etmək vacibdir. Diaqnostika üçün ən effektiv metodlardan biri Doppler ultrasəs müayinəsidir. Bu müayinə zamanı damarların vəziyyəti və içərisində trombun olub-olmaması müəyyənləşdirilir. Bəzi hallarda venoqrafiya, MRT və ya KT angioqrafiya da tətbiq olunur. Xüsusilə risk qrupunda olan şəxslərə – varikoz xəstələrinə, yaşlılara və əməliyyatdan çıxmış insanlara mütəmadi olaraq bu cür müayinələr tövsiyə edilir.
Ayaqda tromb elametleri və onun mümkün fəsadları
Trombozun ən böyük təhlükəsi onun gözlənilmədən ağırlaşmasıdır. Ayaqda tromb elametleri zamanı yaranan laxta damar mənfəzini tutduqda həmin sahədə qan dövranı pozulur və toxumaların qidalanması zəifləyir. Bu isə trofik yaraların və xroniki venoz çatışmazlığın yaranmasına gətirib çıxarır.
Ən kritik fəsad isə trombun qoparaq qan axını ilə həyati orqanlara – ürəyə, ağciyərə və ya beyinə getməsidir. Belə hallarda infarkt, insult və ya ağciyər arteriyasının tromboemboliyası baş verir ki, bu da tez-tez ölümcül olur.
Tromb qopduqda klinik əlamətlər çox sürətlə inkişaf edir:
Nəticə
Ayaqda tromb elametleri ciddi bir damar patologiyasıdır və erkən diaqnostika ilə ağır fəsadların qarşısını almaq mümkündür. Aktiv həyat tərzi, düzgün qidalanma, zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq və vaxtaşırı tibbi müayinələr tromboz riskini xeyli azalda bilər.
Trombozun ən böyük təhlükəsi onun gözlənilmədən ağırlaşmasıdır. Ayaqda tromb elametleri zamanı yaranan laxta damar mənfəzini tutduqda həmin sahədə qan dövranı pozulur və toxumaların qidalanması zəifləyir. Bu isə trofik yaraların və xroniki venoz çatışmazlığın yaranmasına gətirib çıxarır.
Ən kritik fəsad isə trombun qoparaq qan axını ilə həyati orqanlara – ürəyə, ağciyərə və ya beyinə getməsidir. Belə hallarda infarkt, insult və ya ağciyər arteriyasının tromboemboliyası baş verir ki, bu da tez-tez ölümcül olur.
Tromb qopduqda klinik əlamətlər çox sürətlə inkişaf edir:
- Sinə nahiyəsində kəskin ağrı və təngnəfəslik (infarkt əlaməti);
- Bayılma, başgicəllənmə və nitq pozğunluğu (insult əlaməti);
- Nəfəs almaqda çətinlik və boğulma hissi (ağciyər tromboemboliyası).
Nəticə
Ayaqda tromb elametleri ciddi bir damar patologiyasıdır və erkən diaqnostika ilə ağır fəsadların qarşısını almaq mümkündür. Aktiv həyat tərzi, düzgün qidalanma, zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq və vaxtaşırı tibbi müayinələr tromboz riskini xeyli azalda bilər.